Eimreiðin - 01.10.1931, Blaðsíða 30

EIMREIÐIN
Um byggingu stjarnanna.
[Höfundur þessarar greinar leggur slund á stjörnufræöi við háskólann
í Qöttingen á Þýzkalandi].
Fyrir frjósama samvinnu stjörnufræði og eðlisfræði hefur á
seinustu tímum fengist mörg sú vitneskja um himingeiminn,
rúmið umhverfis okkur, sem fyrri tíma menn hefur ekki órað
fyrir, eða þeir jafnvel haldið ómögulega.
Um 1850 lét franskur heimspekingur þess getið, að þótt
mannsandinn hafi sigrast á margri þrautinni, væri að minsta
kosti til ein, sem hann myndi ekki geta Ieyst: Menn myndu
aldrei geta fengið neina vitneskju um efnin og ástand þeirra
á stjörnunum.
Þessi góði heimspekingur fórnaði sér fyrir þarft rnálefm-
Hann gaf mönnunum fordæmi þess, hve of almennar stað-
hæfingar eru varasamar. Því skömmu síðar var grundvöllur
lagður að nýrri grein eðlisfræðinnar, fræðinni um litrófið, oS
leysti hún einmitt þrautina.
Litróf þýðir röð lita. Þó er ekki þar með meint einhver
óákveðin litaröð, heldur verða menn að hugsa sér vissar tak-
markanir, sem henni verður að setja, til þess að geta kallas*
litróf. Venjulegt kerti sendir frá sér gulleitt ljós, þ. e. a. s.
ljósið sýnist vera gulleitt. í raun réttri eru í því ótal margif
litir, rauðir, gulir, grænir og bláir, en í heild verka þeir a
augað sem gulleitt ljós. Hvernig er hægt að vita, að í kerta-
Ijósi séu margir litir? Til þess þarf ekki annað en að skoða
það í gegnum þrístrent gler. Sjást þá höfuðlitirnir í þessari
röð: Rauður, gulur, grænn, blár, fjólublár. Þessi röð heitir
litróf kertaljóssins. Um sólarljósið er það að segja, að það er
líka samsett af ótal litum. Og litróf sólarljóssins þekkir hvert
barn, því það er hvorki meira né minna en regnbogiuu-
Regndroparnir í loftinu hafa sömu verkun og þrístrenda gleriö
og leysa sólarljósið upp í hina fjölmörgu liti þessa hringboð3;
sem margan fýsir að standa undir, en engum hefur tekist ne