Eimreiðin - 01.07.1941, Síða 126

350
RITSJÁ
EIJIBEIÐIN
Guðmundur Daníelsson frá Gutt-
ormshaga: Af jörð ertu kominn.
7. Eldur. Ak. l‘.M (Þ. M. .1.).
Þetta er fyrsta bindi nýrrar
viðamikillar skáldsögu úr islenzku
nútíðarlífi, ineð öllum Jiess kostum
og löstum, og munu bindin eiga
að verða þrjú, að þvi er mér er
tjáð. Ef dæma má af þessu fyrsta
bindi, er hér á ferðinni mjög at-
liyglisverð þjóðlifslýsing og jafn-
framt skörp sálfræðileg gagnrýni á
mönnum og málefnum, og þó er
það einkum sú mikla framför i stíl
höfundarins, er áður var alltof á-
bótavant, sem lesandinn hlýtur að
veita fyrst athygli í þessari bólc.
Guðmundur Daníelsson er að verða
fágaður ritböfundur, með föstum
tökum á stil og máli, og hefur það
til að geta náð glæsilegum sprett-
um i frásögn sinni. Sögupersónur
hans eru hér skýrar og heilsteypt-
ar flestar og verða því minnisstæð-
ar. Þannig er presturinn, séra
Gylfi, einliver eftirtektarverðasti
persónuleiki, sem sézt liefur i
skáldsagnagerð núlifandi ritliöf-
unda íslenzkra, frumleg smíð, ein-
mana stórmenni, hrópandi í eyði-
mörkinni, minnir ef til vill ofur-
lítið á prestinn í „Ofurefli" Einars
Kvaran, en þó algerlega sjálfstætt
afkvæmi hins unga, hugkvæma
höfu ndar.
Hér eru ekki tök á að rekja efni
þessarar skáldsögu nánar. Hún er
hvorttveggja: kvik og óslitin röð
ytri atburða og innri barátta. Og
cins og allar langar, en góðar
margra binda skáldsögur liefur
þetta fyrsta bindi þann ókost að
skilja lesandann eftir sárforvitinn
um framhaldið.
Sv. S.
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi■
Gullna hliðið. Sjónleikur. AU. i9M‘
(Þ. M. J.).
Leikrit þetta í fjórum þáttun’-
samið upp úr gömlu þjóðsögunni
um „Sálina hans Jóns mins“, hefst
á „prologus“ i bundnu máli, snjöllu
kvæði. Sjálft er leikritið i óbuiidnu
máli — að mestu — og eins °é
vænta mátti af höfundinum, erU
samtölin viða kjarnyrt og sinelh11'
Efnið er allt annars lífs, utan
fyrsti þáttur, þar sem syndaselui
inn Jón, skilur við þenna hem1-
Kerlingin er svo förunautur haU
áfram upp að hinu gullna hli*'1
himnaríkis, eins og hún liafði veri
förunautur lians i lifinu, og Þa^
er hún, sem brýzt með sál hans
inn um hliðið og að hástóli laniús
ins.
1 leikritinu er jafn stígandi
þrem fyrstu þáttunum og athy£h
lesandans haldið óskertri. En í sl®
asta þætti virðist skorta á Þal11
aö
a®
dramatiska þunga, scm undirbúin11
er i fyrri þáttunum. Höf. hefu1'
haldið sér of fast við þjóðsögunaj
Það þarf góða leikara til þess
ábyrgjast gagnvart áhorfendum,
ekki verði úr skop (farce), ÞeSu
kerlingin hendir skjóðunni með Sl
Jóns inn fyrir hliðið, en það er a
reiðanlega ekki ætlun höfundari11
að skrifa hér skopleik. Það hef
orðið áhrifameira, að Jón he
mýkzt í þverúð sinni, þegar rl‘
mey birtist lionuin, eins og 111 ,
undurinn lætur aðeins skina
0g
Persónurnar eru annars skýra’
• + n —
eðlilegar — gamalt og gott sve
fólk. Kerlingin er imgnd
fórnfúsu ástar, sem leggur a
asta vað til þess að bjarga m
inum, sem hún ann, og hún sií,1.
hinnar
tieP'
iann'
-ar*