Eimreiðin - 01.07.1944, Blaðsíða 36

180
ALLT ER VÆNT, SEM VEL ER GRÆNT eimreiðiN
eldri eru en Island og sem fyrr munu hafa endurklæðst gróðri
eftir ísöld.
Island er yngst af Norðurlöndum og hefur byggzt síðast bæði
að mönnum og jurtagróðri. Hvorir tveggja liafa numið landið
tiltölulega seint. Um sköpun nýrra tegunda hefur ekki verið að
ræða. Aftur á móti hafa ýmis afbrigði myndazt, t. d. undafífla-
fjöldinn í körfublómaættinni. Sú ætt er talin ung og hefur mikinn
breytileika- eða þróunarmátt í sér fólginn.
Tiltölulega fáar tegundir ráða mestu um gróðursvip landsins.
Björkin var mikil og máttug fyrr á tímum — sannnefnd drottning
gróðursins. Nú er ríki liennar minna. Eru grös, hálfgrös, víðir,
hrís og lyng langmest áberandi og mynda mestar gróðurbreiður.
Allmargar harðgerðar holtajurtir (t. d. geldingahnappur, korn-
súra o. fl.) hafa náð mikilli, en samt strjálli, útbreiðslu bæði á
láglendi og til fjalla. Um 200 tegundir blómjurta og byrkninga
mega teljast algengar um land allt — á láglendi. Þær vaxa i
liverju liéraði og jafnvel á flestum bújörðum eða sæmilega stór-
um landareignum hvar sem er. Hinar eru fágætari og sumar
bundnar við einstaka landshluta. Þannig hafa t. d. bláklukka,
fagurblóm, gullsteinhrjótur o. fl., aðalútbreiðslu á Austurlandi;
stúfan og munkahettan vaxa á Suðurlandi o. s. frv. Þannig msetti
lengi lelja.
Hvað liefur tafið útbreiðslu tegundanna? Hafa þær fyrst numið
land í þessum landshlutum og eru ekki komnar lengra á leið
sinni, eða liæfa skilyrðin þeim bezt þar, sem þær vaxa nú? Þetta
er lítt rannsakað og ein af óráðnum rúnum í íslenzkri náttúru-
fræði. íslenzkt gróðurfar er hvergi nærri kannað til hlítar enn þa’
þótt mikið hafi þegar áunnizt. Landið er stórt og margbreytilegt-
Er ekkert áhlaupaverk að grandskoða það allt. — Stefán Stefáns-
son, Ólaf ur Davíðsson og Helgi Jónsson eru þeir brautryðjendur,
sem mestum straumhvörfum hafa valdið í sögu gróðurfarsrann-
sóknanna. Munu nöfn þeirra seint fyrnast. Nú eru þeir allir falhnr
í valinn, en verk þeirra lifa, og ný kynslóð lieldur áfram starfi
þeirra. — 1 Flóru íslands 1924 eru taldar 411 tegundir blómjurta
og byrkninga á Islandi, að meðtöldum um 40 tegundum unda-
fífla. Síðan liafa allmargar nýjar tegundir fundizt, auk fjölda
afbrigða (eða tegunda) undafífla og túnfífla. 1 Flóru Gröntveds
hinni nýju eru taldar tæpar 400 „venjulegar“ tegundir og en»