Eimreiðin - 01.01.1957, Blaðsíða 90

74
EIMREIÐIN
þessa, verður orðið þarflítið að
gefa út bækur. Nefndin hefði átt
að skýra lesendum frá þeim sjónar-
miðum, er til grundvallar lágu gerð
bókarinnar. Hefðu lesendur þá
fremur en nú er, haft aðstöðu til
að meta, hversu tekizt hefði.
Vil ég nú minnast lítils háttar á
einstaka höfunda og sögur þeirra,
en þessir höfundar eiga sögur í bók-
inni: Einar H. Kvaran, Guðm. Frið-
jónsson, Jón Trausti, Kristín Sig-
fúsdóttir, Þórir Bergsson, Jakob
Thorarensen, Friðrik Á. Brekkan,
Helgi Hjörvar, Halldór Stefánsson,
Guðm. Gíslason Hagalín, Davíð
Þorvaldsson, Kristmann Guðmunds-
son, Vilhj. S. Vilhjálmsson, Sigurð-
ur Helgason, Stefán Jónsson, Þór-
leifur Bjarnason, Guðmundur Dan-
íelsson, Sigurður Magnússon, Jón
Dan, Ólafur Jóh. Sigurðsson, Jón
Óskar, Thor Vilhjálmsson, Indriði
G. Þorsteinsson, Jóhannes Helgi og
Ásta Sigurðardóttir.
Eáum árum eldri en E. H. Kvar-
an var Þorgils gjallandi, en smá-
sögur hans birtust sumar eftir alda-
mótin, þar á meðal Heimþrá árið
1909. Hlýtur það að vekja furðu, að
Þorgils skyldi ekki þykja liðtækur
í þetta safn. Mætti sama segja um
ýmsa eldri og yngri höfunda, og
skipta þeir tugum, — um svo'auðug-
an garð er að gresja í íslenzkri smá-
sagnagerð.
Saga Guðmundar Friðjónssonar
er sæmilega valin. Þó orkar ekki tví-
mælis, að hann á betri sögur, ein-
faldari að gerð og sterkari. Betri
eru Geiri húsmaður og Gamla hey-
ið, raunsannar þjóðlífsmyndir.
Val á sögu Þóris Bergssonar, Flug-
ur, sem er ein af nýrri sögum höf-
undar, hefur tekizt allvel, þó að
aðaleinkenni þeirrar sögu, til við-
bótar því að vera verulega vel gerð,
sé, hversu óíslenzk hún er að öllu
leyti, eða ef til vill væri réttara að
segja alþjóðleg. — Það er árátta á
sumurn mönnum að telja það tíl
höfuðkosta smásagna, að ekki gæti
þjóðernis eða séreinkenna þeirra,
Slíkt er umdeilanlegt. Ég tel það
fremur rýra gildi sögu, ef nokkuð
væri, að hún gæti allt að einu verið
þýdd úr hvaða menningarmáli sem
vera skal, ef aðeins væri breytt td
hæfis þeim örfáu nöfnum, er fyrir
koma í sögunni, — en þannig er
þessari sögu farið. Annars er hún
tæknilega fullkomin, en það var
líkt og sjálfgerðara og lá meira í
augum uppi handbragðið, sem
gerði sumar eldri sögur höf. jafn-
vinsælar og líklegar til langlífis og
rök benda til, sbr. Stökkið og fleiri
sögur frá þeim tíma. — Við lestur
þessarar sögu Þóris, datt mér í hug
saga Björns Austræna, Flugur, og
er mér ekki grunlaust, að þá sögu
hefði nefndin ef til vill látið ólesna.
Val á sögu Jakobs Thorarensen,
Forboðnu eplin, hefur tekizt með
ágætum, þó erfitt sé að greina á
milli nokkurra snjöllustu sagna
lians.
Eftir Halldór Stefánsson hafa
þeir valið söguna Liðsauki. Sögu
þá telur Kristinn Andrésson snjall-
asta af sögum Halldórs. Það er
þunnildis tendenssaga, gerð eftir
forskrift, sem þegar er farin að
verka gamaldags, enda er þar ekki
fyrir hendi sá samruni höfundar
við persónur og umhverfi sögunn-
ar, sem er undirstöðuatriði sannrar
listar.
Eftir Guðmund Gíslason Hagalin
hefur sagan Móðir barnanna orðið