Eimreiðin - 01.01.1961, Blaðsíða 22

10
EIMREIÐJN
ættin megi jafnan treysta, þótt hann væri þá búinn að liggja í
gröf sinni í hálfa aðra öld.
Sannfræðin um Sæmund varð smátt og smátt að þoka fyrir skáld-
sýnum og ímyndunarafli þjóðarinnar. Fræðsla um ævi hans voru
aðeins smámolar er geymdust á bókfelli, og voru um margar aldir
ókunnir mesturn hluta þjóðarinnar. En alþýðan geymdi samt í
sögnum sínum það álit, sem samtíðarmenn Sæmundar höfðu liaft
á honum, að hann liefði verið meiri lærdómsmaður en flestir aðrir
og ráðsnjall vitmaður, sem jafnan var leitað til, er mikinn vanda
bar að höndum.
Á öldum fátæktar, fáfræði og hjátrúar var það baráttan við
djöfulinn, útsendara hans og jaau illu öfl, sem þeir höfðu yfir að
ráða, er var eitt höfuðviðfangsefni manna. Þar nægði ekki eingöngu
trúrækni og kirkjugöngur, heldur einnig ráðsnilli viturra manna.
Þar komu menn eins og Sæmundur fróði að beztu liði. Þjóðsög-
urnar um hann sýna þá skoðun þjóðarinnar á honum, að þótt hann
hefði lært svartagaldur í Svartaskóla, þá hafði hann áður en hann
kom þangað numið Saltarann, og helgað sig þeirri speki og þeirri
siðfræði, er þar var að finna. Með Saltarann að vopni var hann ör-
uggur í baráttunni við þann gamla.
Fljótt á litið er sannfræðin um Sæmund og þjóðsögurnar um
hann ærið ólíkar. En um furðu margt ber þeim sarnan, að hann
var manna lærðastur sinnar samtíðar hér á landi, að liann var vitur
og ráðsnjall.
Á meðal erlendra fræðimanna varð hann á seinni öldum frægast-
ur af því að nafn lians er tengt við bók, sem honum hefur ranglega
verið eignuð. En það er ekkert eins dæmi um Sæmund. Það hefur
gerzt svo oft, að menn verða frægari fyrir verk, sem þeir hafa ekki
leyst af hendi, heldur en fyrir unnin afrek. Og þar sem ekki er vit-
að, hver eða hverjir hafa fyrst ritað kvæðin í Eldri-Eddu, þá er
Sæmundur vel að því korninn, að hann sé heiðraður nteð því að til-
einka honum þá merku bók.