Eimreiðin - 01.09.1971, Blaðsíða 22

86
EIMREIÐIN
tíma og tíma að lenda í skugga, þykja lítt athyglisverður meðan ný-
stirnin og gervitunglin þjóta hjá — og hverfa síðan, fl'est fyrir fullt og
allt. Kristmann er enginn tízkuhöfundur, og þeir sem liæst hafa í blöð-
um og öðrum fjölmiðlum um skáldskap þjóðarinnar hrópa fremur húrra
fyrir einhverjum öðrum en honum. Við því er ekkert að segja, þetta fer
ný saga og einnig gömul. Melville gleymdist í 100 ár. Þá kom heimur-
inn loksins auga á Moby Dick — livíta búrhvelið ósigrandi. —
Auðvitað ætla ég engu að spá um bókm'enntalega framtíð Kristmanns
Guðmundssonar, spámaður er ég enginn, aðrir reyndar ekki heldur. Ég
er aðeins að benda á, að of snemmt sé að leggja dóm á, hvað lifa muni
og hvað muni gleymast af þeirri list, sem í okkar tíð er Verið að skapa.
Við getum aðeins sagt: „Það lifir, sem lífsgildi hefur“, en maður er jafn-
nær, spakmælið ræður ekki gátu framtíðarinnar, heldur kemur orðurn
að staðreyndinni, — iklæðir hana sígildum búningi orðsins.
Kristmann fluttist heim til íslands rétt áður en heimsstyrjöldin skall
á. Þá verða skörp þáttaskil í lífi hans. Hann heldur áfram að skrifa sem
fyrr og bækur hans birtast hver af annarri, en kjör hans þrengjast. Að-
stæðurnar kreppa að honum, en hann starfar af kappi og ræktar í tóm-
stundum sínum fegursta skrúðgarð við íbúðarhús sitt. Táknlega talað
baðaði Kristmann Guðmundsson ekki lengur í rósum, eins og hann hafði
gert austur í Oslóborg, 'en nú gerði hann það í bókstaflegum skilningi
í Hveragerði, því að án rósa getur hann aldrei unað liag sínum.
Það er augljóst, að ekki er allt jafngilt í höfundarverki Kristmanns,
en meta ber hann, og hvern og einn, eftir því bezta, sem hann vann.
Við metum skáldið Hallgrím Pétursson eftir Passíusálmum hans, en
ekki eftir Króka-Refsrímum.
Með þeim orðum vil ég ljúka máli mínu. Ég þakka Kristmanni Guð-
mundssyni fyrir hönd „Félags íslenzkra rithöfunda" hið mikla dagsverk
hans í grasgarði islenzkra bókmennta.