Uppeldi og menntun - 01.01.2004, Síða 52

„Á ÉG AÐ VERA MEÐ ÞVÍLÍKUM KERLINGUM i BEKK?"
Við val á þátttakendum var sá háttur hafður á að rannsóknin var kynnt öllum nem-
endahópnum og þeir beðnir um að taka þátt í henni. Þrjátíu og sjö nemendur voru í
útskriftarárganginum og tóku tuttugu þeirra þátt í rannsókninni. Þeir sem sam-
þykktu að taka þátt skráðu sig í þann hóp sem þeir áttu best heima í.
Ástæða þess að valin var sú leið að nota rýnihópaviðtöl við rannsóknina er að að-
ferðin hentar vel þegar markmiðið er að rannsaka reynslu og hugmyndir fólks sem á
eitthvað sameiginlegt. En markmið rannsóknarinnar var einmitt að fá fram reynslu
þessara ólíku nemendahópa. Rýnihópar eru eitt form af hópviðtölum. í báðum tilfell-
um er gengið út frá efni sem rannsakandinn leggur til, en í rýnihópum er sérstök
áhersla lögð á samskipti þátttakenda í hópnum. Samskiptin í hópnum örva umræð-
una og þannig fást upplýsingar og skilningur sem fengist ekki í einstaklingsvið-
tölum. Markmiðið er ekki að hópurinn komist að sameiginlegri niðurstöðu heldur er
athyglinni beint að orðræðunni og þeim tilfinningum, athugasemdum og viðhorfum
sem fram koma þegar hóparnir ræða málefnið (Krueger og Casey, 2000; Morgan,
1988,1998). Takmarkanir aðferðarinnar eru hins vegar þær að ákveðin hætta er á að
persónuleg viðhorf komi ekki nægjanlega sterkt fram þar sem skoðanir meirihluta
hópsins geta verið þær sem helst eru ræddar. Takmarkanir hópviðtala eru einnig þær
að rannsakandinn hefur minni stjórn á umræðunni en í venjulegum einstaklingsvið-
tölum, því einstaklingarnir í hópnum og samskiptin þeirra á milli stýra oft umræð-
unni. Undirbúningur viðtalanna og hlutverk rannsakandans er því afar mikilvægt.
Auk þess að skýra tilgang rannsóknarinnar fyrir þátttakendum og skapa þægilegt og
afslappað andrúmsloft er hlutverk hans að stýra umræðunni, halda henni innan
marka rannsóknarinnar og leitast við að virkja alla meðlimi hópsins til þátttöku
(Gibbs, 1997).
Viðtölin fóru fram í litlu fundarherbergi í Kennaraháskólanum og tóku eina til eina
og hálfa klukkustund. Viðtölin voru hálfopin og var tekið mið af viðtalsramma þar
sem eftirfarandi þættir voru lagðir til grundvallar: Val á námi, líðan gagnvart námi,
stuðningur nánasta umhverfis, uppbygging og innihald námsins, samsetning nem-
endahópsins, stuðningskerfi skólans og framtíðarsýn. Áhersla var lögð á afslappað
og jákvætt andrúmsloft og líktust viðtölin fremur fjörlegum umræðum en rannsókn-
arviðtali. Þátttakendur rifjuðu upp sigra og ósigra, ágjöf og meðbyr á meðan á nám-
inu stóð. Viðtölin voru tekin upp á segulband og vélrituð. Gögnin voru marglesin og
kóðuð og því næst flokkuð, kortlögð og skipulögð með aðstoð tölvuforritsins Nvivo
(QSR, 1997). Við greiningu og kynningu niðurstaðna er lögð áhersla á umræðurnar
og samskiptin í hópnum og mismunandi áherslur ólíkra nemendahópa.
NIÐURSTÖÐUR
Námsval og viðbrögð umhverfisins
Flestir þátttakendanna höfðu unnið í leikskóla í lengri eða skemmri tíma áður en þeir
hófu leikskólakennaranámið. í viðtölunum kom fram að meginástæða þess að
konurnar völdu þetta nám var að þær höfðu fengið áhuga á starfinu þegar þær unnu
50