Uppeldi og menntun - 01.01.2004, Blaðsíða 108

V I L J I O G VÆNTINGAR
í heiðri gildin sem hafi reynst okkur íslendingum best. Skólarnir hafi vaxið úr jarð-
vegi kristninnar og þær rætur megi aldrei slitna (Aðalnámskrá grunnskóla. Almenn-
ur hluti 1999). í 2. grein laga um grunnskóla (66/1995) segir enn fremur að hlutverk
grunnskólans, í samvinnu við heimilin, sé að búa nemendur undir líf og starf í lýð-
ræðisþjóðfélagi sem er í sífelldri þróun. Starfshættir skólans skuli því mótast af um-
burðarlyndi, kristilegu siðgæði og lýðræðislegu samstarfi.
Ljóst er að tímabært er að ræða hvernig koma skuli til móts við trúarlegar þarfir
allra barna í grunnskólum. Millam (2002) leggur mikla áherslu á það í bók sinni um
námskrá gegn mismunun að góð meginregla sé að á meðan uppeldisvenjur og við-
horf foreldra skaði ekki börnin að mati fagaðila beri að virða þau. ] orðræðu í skólum
barnanna í rannsókn þeirri sem grein þessi fjallar um kemur fram nokkuð einfölduð
mynd af menningu og trúarbrögðum fjölskyldnanna. I orðræðu heimilanna kemur
hins vegar skýrt fram hversu margbreytileg viðhorf og gildi geta verið hjá þeim sem
aðhyllast sömu trúarbrögð. Iðkun trúarbragða, reglur og áherslur í daglegu lífi eru
t.d. mjög ólíkar meðal múslimafjölskyldnanna fjögurra í rannsókninni (Hanna Ragn-
arsdóttir, 2003). Til að auka skilning og þekkingu á viðhorfum hverrar fjölskyldu
þyrfti að kanna nánar hvernig hver fjölskylda skapar sér menningu í nýju landi.
Baumann nefnir að grundvallarþekking á menningu og trúarbrögðum geti gefið mik-
ilvægar vísbendingar, en hún varpi ekki ljósi á fjölbreytnina, samskiptin og breyting-
arnar í lífi hverrar fjölskyldu (Jackson, 2004). Þá þarf einnig að hafa í huga að birting-
arform trúarbragða eru margvísleg og hlutverk þeirra í lífi einstaklinga fjölbreytt
(Stabell-Kulo, 1998).
Hvað segja erlendar rannsóknir um gengi erlendra barna í grunnskóla? í umfjöll-
un um gengi tvítyngdra nemenda, byggðri á rannsókn í fjölda skóla í Bretlandi, nefn-
ir Wrigley (2000) að skólaþróun eða umbætur í skólum þurfi að snúast um eflingu
nemenda, starfsfólks og foreldra, frekar en stjórn og yfirráð. Wrigley kemst m.a. að
þeirri niðurstöðu í rannsókn sinni að ekki sé æskilegt að skólaþróun verði vegna
þrýstings ofan frá, heldur þurfi hún að eiga sér stað með faglegri og félagslegri sam-
stöðu; kennarar þurfi að vera framsæknir og skapandi og leita leiða til að mæta þörf-
um nemenda hverju sinni. Arangur nemenda byggist því fyrst og fremst á skóla-
menningu þar sem velgengni hvers og eins leiði til virðingar jafningja og foreldra. I
framhaldi af því varpar Wrigley fram spurningunni um livað teljist góður árangur
hjá tvítyngdum nemendum. Hann leggur áherslu á að sá hæfileiki að skilja, miðla og
hugsa á tveimur eða fleiri tungumálum sé í sjálfu sér góður árangur, en sé þó hvergi
skráður. Annars konar árangur að mati Wrigleys er fjölmenningarleg vitund og ör-
yggi nemenda, svo og hæfni þeirra til að færa sig milli félagskerfa og gildakerfa. í
grundvallarhugmyndafræði og stefnumótun hjá Reykjavíkurborg (Leikskólar
Reykjavíkur, 2001; Fræðslumiðstöð Reykjavíkur, 2000) kemur fram skilningur á þeim
árangri sem erlend börn sýna með því að taka þátt í íslensku skólakerfi, að tvítyngd-
ir nemendur auðgi íslenskt mannlíf og nýta skuli kosti fjölmenningarlegs samfélags
fyrir alla nemendur. Hins vegar skortir umræðu um mat á árangri erlendra barna að
þessu Jeyti.
í niðurstöðum rannsóknar sinnar nefnir Brooker (2002) að námsreynsla hafi verið
yfirgnæfandi jákvæð fyrir flest börnin fyrsta árið. Börnin hafi aukið við þekkingu sína
106