Ægir - 01.07.1979, Qupperneq 37

Uattúrunnar hendi, en við eigum að geta bætt úr í
eim efnum með þekkingu okkar og tækni í stað
ess ag leggjast á sveif með hverflyndum náttúru-
otlum.
Flestir gera sér grein fyrir ágæti hlýsjávarins að
sunnan fyrir búsetu á íslandi. Köldu straumarnir
,r norðri vilja þá stundum gleymast nema e.t.v.
'saarum, enda mega þeir sín minna en hlýsærinn
Nl _strendur landsins.
A undanförnum árum hefur áhugi manna bæði
r a landi og erlendis beinst í auknum mæli að
tdu straumunum, Austur-Grænlandsstraumi og
ki síður Austur-íslandsstraumi. Ástand sjávar í
Peim síðarnefnda og víðátta hans þykja gefa
iJPPlýsingar um veðurfar ekki aðeins á íslandi
dur einnig í Vestur-Evrópu og jafnvel víðar.
eytingar eða sveiflur í straumnum varpa ljósi á
urfarsbreytingar á norðurhveli jarðar og ástand
mala á hinum ýmsu kuldaskeiðum, bæði eigin-
egum ísöldum og á svonefndri „litlu ísöld“ frá
m 1600 fram yfir aldamótin 1900 (7,8; 2. mynd).
essi veðurfarslegu viðhorf heima og erlendis
-egjast m.a. á hinum miklu og öru breytingum,
- hafa orðið á ástandi sjávar í Austur-
Udsstraumi á síðustu tveimur áratugunum (3.
yuú). Straumurinn breyttist um 1963-1964 úrsvo-
nefndum svalstraumi (saltur, ólagskiptur, íslaus) í
pólstraum (ferskur, lagskiptur, hafís (9)).
Samfara breytingunum í Austur-fslandsstraumi
eftir 1964 hefur einnig dregið úr streymi hlý-
sjávar eða Atlantssjávar inn á norðurmið (4. mynd),
og kaldi sjórinn hefur síðan komið í hans stað að
meira eða minna leyti.
Með öðrum orðum sagt, lífskilyrðin í sjónum
við landið og sérstaklega á norðurmiðum hafa
versnað á sjöunda og áttunda áratugnum frá því
sem var um miðja öldina.
Alþjóðahafrannsóknir og rannsókna-
frelsi
Við hljótum áfram að fylgjast með ástandi
sjávar í hafinu umhverfis fsland og nálægum haf-
svæðum, bæði vegna eigin hagsmuna og einnig
í víðara samhengi. Athuganir okkar eru þýðingar-
mikill liður í alþjóðasamvinnu um haf- og veður-
farsrannsóknir yfirleitt, og sérstaklega til að auka
þekkingu okkar og skilning á lífskilyrðunum í
landinu og í sjónum umhverfis það. Satt best að
segja þá komumst við ekki langt í þeim efnum
nema í alþjóðasamstarfí. í því sambandi má að
lokum í þessum kafla benda á nauðsyn þess að
hafrannsóknir og gagnaskipti séu sem frjálsust
Sutnar'A Travik sjávarhita við ístand
v/d 1789 eða á ..litlu isöld" miðað
yfirlii/ a^'la na a dögum (8). Þessi
fvrir n'nd er að mörgu leyti táknræn
s,raun e*'‘t 7s^ant^s viö sviptingarmikil
n,eginr '' 'I' ^af’nu' en hau eru bœði ein
Sa’ntiny Set"^a sJávarlífs við landið og
■Vrðun, IS- s,^u8ra brevtinga á lífskil-
n,‘ðun, ' Sj°num’ sérstaklega á norður-
SUrnn,e/a(e ,en,Pera,ures observed ii
n,°derr, 1789 as depanures (° Cjfror
'ndi
n,aHes (8)
ticate Terage values- The arro U’J
le implied ocean current ano-
ÆGIR — 417