Ægir - 01.07.1979, Blaðsíða 44

sviðum þjóðlífsins má segja að þetta sé ekki óeðli-
legt, meðan aðilar troða ekki beinlínis skóinn hver
niður af öðrum. Og það álít ég að heyri til undan-
tekninga. Sá sem hrópar hæst um þjóðarhag mælir
oft tungum tveim og að mínu mati hefur hug-
takið þjóðarhagur svo óljósa og breytilega merk-
ingu í hugum þegnanna í dag, að alls konar al-
hæfingar í þá veru að efla hann eru oftast út i
hött. Af framan sögðu er ljóst að ég álít að þó
afstaða sjómanna mótist af einhvers konar hags-
munum, stundum í tiltölulega þröngum skilningi,
þá séu þeir hagsmunir oftast samrýmanlegir þjóðar-
hagsmunum að svo miklu leyti sem þeir liggja ljósir
fyrir.
Ég gef mér forsendur, að einhverskonar hags-
munir ráði í meginatriðum afstöðu sjómanna.
Liggur þá ljóst fyrir hvaða viðbrögð verða hjá
sjómannastéttinni í heild við tilteknum breytingum
sem kynnu á einhvern hátt að verða gerðar á að-
stöðu sjómanna? Hér gæti verið um að ræða ein-
hverskonar hagræðingu í útgerð eða veiðum. E.t.v.
fiskvernd í einhverri mynd o.fl. o.fl. Nei, síður en
svo. Mismunandi hagsmunir sjómanna innbyrðis
svo og sú staðreynd að þeir hafa mjög ólíkar skoð-
anir á hinum ýmsu málum sem sjávarútveg varða,
gera það að verkum að afstaða þeirra er mismun-
andi. Einfalt dæmi um þetta er rækjusjómaðurinn
vestur við ísafjarðardjúp annarsvegar og hinsvegar
maðurinn suður með sjó, sem á allt sitt undir
þorskveiðum. Þeir eru á öndverðum meiði um fisk-
veiðar og fiskverndarmál almennt og skoðanir
þeirra fara í fáu saman. Þarna spila auðvitað hags-
munir inní en það segir þó ekki alla söguna. Ég
hallast að því að oft sé í tilfellum sem þessum
um mismunandi mat á sameiginlegum hagsmunum
að ræða. Upplýsingamiðlun er e.t.v. ekki nægjan-
leg og oft um of hlutdræg af einhverjum ástæðum.
Hér má bæta úr. Aukin þekking fiskimanna al-
mennt og menntun á atvinnusviði þeirra er ekki
nægilega góð, reyndar sáralítil. Hér á ég aðallega
við hluta stéttarinnar þ.e. stýrimenn og skip-
stjóra. Ég veit ekki hvort þið gerið ykkur ljóst að
í Stýrimannaskólanum læra skipstjórnarefni svo til
eingöngu þann hátt sjómennsku sem felst í siglingu
skipanna. Hitt aðalatriðið, fiskimennskuna og þann
viðkvæma þátt, umgengnina við fiskstofnana í
víðum skilningi, verður að lærast í skóla reynsl-
unnar. Þetta er tafsöm aðferð og býður heim hættu
á alls konar misskilningi og fordómum. Ég er sann-
færður um að ein árangursríkasta aðferð til að auka
hagkvæmni í fiskveiðum okkar væri að gera stór-
átak til aukinnar menntunar fiskimanna og auka
þar með skilning þeirra og þekkingu á fiskveiðum
og öllu sem að þeim lýtur svo sem ástandi fisk'
stofna o.fl.
Margumtalaðir hagsmunir þurfa ekki endilega að
vera fjárhagslegs eðlis. Að vísu held ég að sjo-
menn hafi af því sárari og erfiðari reynslu ef tekst
ekki að tryggja fjárhagslega afkomu heldur en
sumar aðrar stéttir. Þeir finna þá til vanmáttarinS
vegna fjarverunnar á sjónum, sem gerir þeim ókleitt
að axla byrðarnar ásamt fjölskyldunni þegar þesset
e.t.v. mest þörf. En þegar fjárhagslega hliðin er
sæmilega tryggð er annar meginþáttur í sjónmáh-
Sá þáttur er aðbúnaður skipverjanna um borð og
það andlega samfélag sem skipverjinn býr þar við-
Þessir þættir eru oft vanmetnir af þeim sem lltl
þekkja til. Þarna kemur margt inn í myndma-
vistarverur, hreinlætisaðstaða, vinnuaðstaða °8
vinnutilhögun ásamtfleiru. Líkafríin ílandi. Vinnu-
tími á sjó er ekki höfuðatriði, en þó verður hann
að sjálfsögðu að vera innan vissra marka. Sjómenn
eru yfirleitt ósérhlífnir.
Skömmu eftir að ég ákvað að gera sjómennsku
að ævistarfi og um það bil sem humarveiðar voru
að vinna sér fastan sess í sjávarútvegi okkar.
las ég eftirfarandi forsíðufyrirsögn í dagblaði-
„Sjómenn nenna ekki að slíta humarinn“. ÞesSI
setning er greypt í hugann og með hverju árinu
sem líður finnst mér hún fáranlegri og fáranlegm
Þetta tvennt, þokkalegar tekjur, ásamt góðum
aðbúnaði eru grundvallarforsendur þess að skipið se
gott atvinnutæki. Áður er varla hægt að tala um
aukna hagkvæmni í rekstrinum, a.m.k. er allt slík1
byggt á mjög veikum grunni. Þetta ættu sem fleStir
að gera sér ljóst.
Stjórnun fiskveiða
Stjórnun fiskveiðanna í einhverri mynd hefur
farið mjög vaxandi á síðari árum og vex enn-
breytilegar reglur um veiðitakmarkanir eða he>nl
ildir miðast við veiðisvæði, tegund veiðarfera'
stærð eða gerð veiðiskipa, árstíma, löndunarhafmn
Og stundum miðast þetta við landshluta eðajafnV
fiskiþorp og bæi. Á þessu hafa fiskimenn mjö£
ólíkar skoðanir og byggjast þær sem fyrr á e>n^
hverskonar hagsmunum. Ég er þeirrar skoðunaru ^
stjórnun fiskveiðanna sé nauðsynleg og þurfi JaI
vel að vera meiri en nú. Þó er það gagnrýmsV
að stundum liggja hvorki fiskifræðileg rök né hag
kvæmnisástæður á bakvið. Um þetta eru því m1
424 — ÆGIR