Ægir - 01.07.1979, Side 42

Magni Kristjánsson:
Viðhorf sjómanna til aukinnar
hagræðingar í fiskveiðum og
betri nýtingar afla
Erindi flutt á ráðstefnu sem Verkfrœðingafélag
Islands hélt um öflun sjávarfangs í mars sl.
Inngangur
Efni þessa erindis felst að sjálfsögðu í þessu
langa nafni. Ég skal játa að mér hefur gengið illa
að átta mig á hvaða tökum ég gæti tekið efnið
þannig að gagn yrði að fyrir ráðstefnu sem þessa.
Umfang þess er við nána athugun mikið og lítt af-
markað. Skýrslur og aðrar skjallegar heimildir um
efnið eru fágæti. Yfir höfuð er mér ókunnugt um að
skipulega hafi verið kannaður hugur sjómanna til
þessara hluta. Sjálfum er okkur sjómönnum ekki
gjarnt að flíka þeim að eigin frumkvæði á opin-
berum vettvangi. En í eigin hópi eru þau oft og
mikið rædd, beint og óbeint, og umfram allt
tæpitungulaust. Ég hlýt að byggja mál mitt að
mestu á persónulegri reynslu og viðkynningu við
þetta samfélag sem á sjónum umhverfis landið
flýtur. Við ýmiss konar veiðiskap hefur sú við-
kynning bráðum varað í aldaríjórðung.
Kannski liggur beinast við að spyrja fyrst:
Hvað er aukin hagræðing og betri nýting afla?
Til hvers leiðir hún og hverju ber henni að þjóna?
Hugtakið hagræðing nær yfir ótalmargt, stjórnun
fiskveiða og hvers konar friðunar- og verndar-
aðgerðir hljóta að heyra henni til. Bættur skipa-
kostur, þróun veiðibúnaðar skipanna, ásamt auk-
inni tækni við gerð og meðhöndlun veiðarfæra.
Margt fleira mætti nefna til. Þetta er þó varla
einhlítt. Hugsanlega leiðir tiltekin breyting af sér
miklar kostnaðarhækkanir án þess að til komi aukið
aflaverðmæti. í slíkum tilfellum orkar tvímælis
að tala um aukna hagræðingu. Betri nýting afla
felst að sjálfsögðu í hvers konar breytingum sem
miða að því að auka á einhvern hátt aflaverð-
mætið án þess að auka aflann. Einu nafni
kannski nefna þessi hugtök þegar þau falla vel
hvort að öðru hagkvæmni, og mun ég notast
við það. Aukin hagkvæmni er þá fólgin í því aö
auka aflaverðmætið án þess að kostnaður og fyr,r'
höfn aukist í sama hlutfalli. Eða að halda óbreyttu
aflaverðmæti með minnkuðum tilkostnaði og fyrir'
höfn. En vel að merkja. Þetta verður að sjálfsögðu
að gerast án þess að á fiskstofna sé gengið. A
þessu sögðu er mál að víkja að ræðuefninu, nefni'
lega viðhorfum sjómanna til aukinnar hagkvæmn1
í fiskveiðum.
hvað
Viðhorfín til hagkvæmnisaðgerða
Ég mun fyrst leitast við að sýna fram á
það er sem mótar viðhorfin til ýmiss konar
hagkvæmnisaðgerða og hvernig og hvað rseður
afstöðunni endanlega. Þetta er nauðsynlegt, til a
hægt sé að varpa einhverju ljósi á tiltekin afmörkuc
atriði sem ég mun síðar ræða. Fiskimannastéttin
er samheiti á stórum hópi manna sem hefur þaU
sameiginlegt að stunda fiskveiðar í einhverri mynu-
Að því slepptu er þessi hópur samsettur úr ólíkum
vinnustéttum. Ég nefni vélstjóra, matsveina, skip
stjórnarmenn, háseta, loftskeytamenn o.fl. Þess>r
hópar vinna líka í landi en þá eru þeir skipt,r
í mismunandi atvinnustéttir og hafa mjög mismu11
andi atvinnutækifæri miðað við menntun
og
reynslu. Fleira greinir sjómenn í hópa á margaU
hátt og ljóst er að viðhorfin til ýmiss konar hag
kvæmnisaðgerða eru ólík á marga lund. Ég vil P ^
leyfa mér að halda því fram að þegar um
fram-
gang og eflingu sjávarútvegs er að ræða þá staU *
þeir saman og taki í meginatriðum það sem ka _
mætti ábyrga afstöðu til mála. Sjómenn erU^
nánari snertingu við náttúruöflin, blíð og str
422 — ÆGIR