Ægir - 01.11.1983, Page 13

umræðu í Noregi (19), þar sem umþað bil 85% af laxi
er veiddur í sjó, en aðeins um 15% í laxám. Er hug-
niyndin að skattleggja þá sem veiða í sjó. I fram-
kvaemd myndi slíkt ekki auðvelt, einkum þar sem um
raeðir marga sjólaxveiðimenn, og því bersýnilega tor-
velt að fylgjast með aflamagni þeirra. Hérlendis er
auðvelt og eðlilegt að hafa á þann hátt, að aðili sem
framleiðir gönguseiði sleppi þeim við þess konar að-
stæður, að laxinn sem snýr aftur á sleppistaðinn, sé
hirtur þar í gildrur af viðkomandi aðila.
III. LAXAFRAMLEIÐSLA Á ATLANTSHAFI
Heildarstofn Atlantshafslaxins er mjög lítill -
sennilega nokkuð innan við 15.000 tonn þegar frá er
skilinn Eystrarsaltslaxinn (16) - og má því ætla, að
hann hafi yfirdrifið beitarrými. Sem hafbeitarfiskur
hefur Atlantshafslaxinn góða eiginleika að því leyti,
að hann vex hratt og er ágætur matfiskur. Hins vegar
er hann sérstaklega viðkvæmur og erfiðari í eldi en
Hestallir, ef ekki allir aðrir laxfiskar, og þarf mikla
vandvirkni og natni til að framleiða sjógönguseiði
Atlantshafslax með viðhlítandi endurheimtingar-
hæfni. Atlantsháfslax mun og tiltölulega viturt, var-
kárt og styggt dýr, og ekki ólíklegt að hann sé kröfu-
harðari en a.m.k. flestar Kyrrahafslaxategundir um
sleppistaði að því leyti, að vatnið þaðan sem hann
§ekk sjálfviljugur til sjávar sé sem minnst breytt að
eðli og lykt, þegar hann kemur úr sjó ári eða árum
síðar í þeim tilgangi að hrygna. Þetta atriði kann að
Vera vandamál við nokkra sleppistaði suðvestan-
Hnds. Styggðin og kænskan eru eiginleikar sem lax-
inn hefur þróað gegnum aldirnar, þar eð lítll stofn
hefur þurft á slíkum eigindum að halda til þess að var-
ast gildrur og ásælni mannsins, og forða með slíkri
varkárni stofninum frá eyðingu. Sjálfsbjargarráð-
stafanir af þessu tagi eru óþarfar að því er flestar laxa-
tegundir Kyrrahafsins varðar, og má geta þess að þær
tvær tegundir, sem ég sá leita á sleppistað í Alaska,
kunnu ekki að hræðast fólk eða torfærur er urðu á
Vegi þeirra.
Fjárhagslegur grundvöllur ætti að vera fyrir hafbeit
með Atlantshafslax, svo fremi sem viðhlítandi endur-
heimtur fáist af sjógönguseiðum sem framleidd eru í
Hdisstöðvum. En vegna þess, hvernig laxveiðum er
yfirleitt háttað í laxalöndunum við Atlantshaf, sýnist
skorta rekstrargrundvöll fyrir hafbeit annars staðar
eir á íslandi. Ástæðan er sú, að í þessum löndum eru
80-90 hundraðshlutar laxins veiddir í sjó - með
ströndum fram — en þeir fiskar sem ganga í árnar
Þurfa að standa undir sportveiði sem og að sjá um við-
hald stofnsins. Því kemst aðeins lítill hluti hafbeitar-
lax á sleppistað, og sá aðili sem kostar hafbeitina
nýtur ekki arðsins nema að litlu leyti. Á íslandi er
þessu öðru vísi farið, þar sem sá lax er lifir af dvölina
í hafinu, snýr heim á sleppistaðinn, með því að lax-
veiði er hér bönnuð í sjó. Og er þá reiknað með, að
ólöglegri sjóveiði sé haldið í lágmarki við íslands-
strendur.
Sá fræðilegi möguleiki er að vísu fyrir hendi, að
önnur laxalönd við Atlantshaf fari að sem ísland og
banni laxveiðar í sjó. En þar sem slíkar veiðar styðj-
ast oft við aldagamlar hefðir, og eru töluverður þáttur
í afkomu margra fjölskyldna er búa við strendurnar,
myndi reynast torvelt að koma á og framfylgja lögum
um bann við laxveiði í sjó í umræddum löndum.
IV. MARKAÐIR FYRIR ATLANTSHAFSLAX
í Noregi hefur laxeldi í sjókvíum farið ört vaxandi,
eins og þessar tölur sýna (20):
Árið 1979 var kvíaeldi lax og regn-
bogasilungs ...................... um 5.000tonn
Árið 1982 var kvíaeldi lax og regn-
bogasilungs ...................... um 15.000tonn
Árið 1984 er áætluð framleiðsla
þessara tegunda í kvíum .......... um 30.000 tonn
Um þessar mundir eykst kvíaeldisframleiðsla á laxi
í Noregi um 50% á ári.
Ágætur markaður hefur opnast í Bandaríkjunum
fyrir nýjan, ísaðan lax þann tíma ársins, sem ferskur
lax úr sjó er ekki fáanlegur. En sumarmánuðina
(júní, júlí og ágúst) berast um 375 tonn af ferskum
laxi á viku á amerískan markað frá Kyrrahafinu.
Vikulegur flutningur á ferskum laxi með flugvélum
frá Noregi til Bandaríkjanna var í byrjun ársins 1983
sem hér segir:
íjanúar 40-50 tonn;
ífebrúar 50-60 tonn;
ímars 60-70 tonn;
í fróðlegri grein eftir Terja Korsnes (24) er fram-
tíðarmarkaður fyrir ferskan lax frá Noregi í Banda-
ríkjunum áætlaður um 2.800 tonn á ári. En Norð-
menn flytja ferskan lax til margra landa annarra en
Bandaríkjanna, eða alls til 21 lands á árinu 1982, þar
á meðal til Japan, Hong Kong, Singapúr, og Thaí-
lands, auk Evrópulanda. Sjá töflu I.
í þessu sambandi skal þess getið, að kvíaeldi í sjó
er nú stundað í fleiri Evrópulöndum en Noregi. Á
árinu 1983 er framleiðsla á laxi og sjógönguseiðum
(smolts) áætluð í eftirtöldum löndum sem hér segir. (1):
ÆGIR-573