Ægir - 01.11.1983, Síða 14

Lax Sjógönguseiði
Noregur ......... 15.000tonn 12,0 millj.
Bretlandseyjar . . 2.300tonn 2.0 millj.
írland........... 275tonn 0,4millj.
Færeyjar ................ lOOtonn 0,2millj.
Við þetta má bæta, að laxeldi í kvíum í Lóni í
Kelduhverfi kann að verða allt að 100 tonnum á yfir-
standandi ári.
Þá ber að geta þess, að kvíaeldi á Atlantshafslaxi er
að hefjast bæði á austur- og vesturströnd Norður-
Ameríku.
Það má þannig ætla, að þegar á yfirstandandi ári
verði það magn af Atlantshafslaxi sem framleitt er í
sjókvíum a.m.k. tvisvar sinnum meira en það magn
sem Atlantshafið gefur af sér. Því er auðsætt, að í
framtíðinni verður það framboð á eldislaxi úr sjó-
kvíum sem í meginatriðum mun ákvarða heimsmark-
aðsverð á þessari fisktegund. Á vetrum þyrfti frystur
hafbeitarlax að keppa við ferskan eldislax, og yrði þá
verð hins fyrrnefnda talsvert lægra. Norski hafbeitar-
laxinn er nú þegar stöðluðu gæðavara, bæði að með-
ferð og stærðarflokkun. Jafnvel dauður lax í neti
kemst ekki í sama gæðaflokk, með því að honum
hefur ekki verið látið blæða út, að maður tali ekki um
lax er sportveiðimenn afla, sem auk þess að vera mis-
jafnlegamikið „leginn“, fær misjafna meðferð og
geymslu. Utflutningur á laxi frá íslandi er raunar oft-
ast óverulegur og gætir einskis á þjóðhagslegan
mælikvarða.
Taflal. Útflutnignur á laxi frá Noregi 1979, 1982
ogfyrri árshelming 1983
1979 1982 Fyrri árshelm. 1983
Flutt til: tonn tonn tonn
Frakklands 1.138 2.820 1.928
Bandaríkjanna - 762 1.414
Vestur-Þýskalands .... 1.131 1.570 1.142
Danmerkur 891 1.249 864
Bretlands 638 968 656
Svíþjóðar 400 636 511
Sviss - 363 299
Belgíu 224 379 230
Spánar - 305 236
Hollands 59 131 86
Finnlands 45 157 81
Japan - 35 51
Austurríkis - 23 20
Heildarútflutningur (ca.) 4.800 9.700 7.500
V. SÉRSTAÐA ÍSLANDS VARÐANDI HAFBEIT
Tvennt veitir íslandi góða aðstöðu varðandi haf-
beit. í fyrsta lagi er ísland eina landið við Atlantshaf,
þar sem laxveiði í sjó er bönnuð, en það þýðir að laxa-
seiði sem sleppt er á tilteknum stað skila sér þangað
sem fullvaxnir laxar, svo fremir sem þau farist ekki
eða séu ekki hirt á úthafi, og ólögmætar netaveiðar
með ströndinni séu ekki stundaðar í umtalsverðurn
mæli.
Hitt atriðið er, að ísland er eina landið við Atlants-
hafið, þar sem jarðhiti ætti að skapa betri aðstöðu til
framleiðslu ódýrra sjógönguseiða en í hinum lönd-
unum. Ef til vill hafa yfirburðir okkar á þessu sviði
verið nokkuð ofmetnir. Þannig hafa t.d. norsk fyrir-
tæki komist á lag með að framleiða á einu ári fyrsta
flokks sjógönguseiði (smolts) við vatnsskilyrði, sem
náttúran þar hefur upp á að bjóða.
Þó má ætla, að ísland sé eina landið við Atlantshaf,
þar sem framleiðsla lax með hafbeit gæti orðið það
hagkvæm, að hún stæðist samkeppni við kvíaeldi a
laxi í sjó. En slíku marki verður naumast náð, nema
að hafbeitarstarfsemi hér við land taki miklum fram-
förum frá því sem nú er.
VI. HVERRA ENDURHEIMTA MÁ VÆNTA AF
HAFBEITARSEIÐUM?
Það veltur fyrst og fremst á svarinu við ofangreindn
spurningu, hvort hafbeitariðnaður á framtíð á íslandi
eða ekki. í dag liggur áreiðanlegt svar ekki fyrir-
Helst nrun þess að leita í sambandi við árangur Kolla'
fjarðarstöðvarinnar, en hann hefur reynst það breytf
legur-allt frá 0 og upp í 20% endurheimtur-að óger-
legt er á þessum grundvelli að áætla, hverra endur-
heimta tiltekin hafbeitarstöð megi vænta. En eðlileg*
er að spyrja: Við hvaða aðstæður fengust 20% endur-
heimtur í Kollafirði? Ennfremur má draga mikil'
vægar ályktanir af erlendri reynslu um endurheimtur
af eldisseiðum Atlantshafslax. Skal hér getið nokk-
urra gagna varðandi þetta atriði, en um leið fram
tekið, að ég hefi ekki átt þess kost að fylgjast nægileg3
með þeim skýrslum og tímaritsgreinum sem ég gerl
ráð fyrir að hafi birst um þetta efni.
1. Endurheimtur náttúrlegra sjógönguseiða
Svíinn Dr. Börje Carlin hefur án efa kannað ítar-
legar en nokkur annar vísindamaður endurheimtur
sjógönguseiða Atlantshafslax, bæði náttúrlegra seiða
sem árnar framleiða og eldisseiða sem framleidd eru
í eldisstöðvum. Mest af vinnu hans varðar lax sem elst
upp í Eystrasalti, en í tilraun sem hann gerði á vestur-
574-ÆGIR