Ægir - 01.11.1983, Qupperneq 18

heimtur 1-árs seiða núll1) og í grein Þórs Guðjóns-
sonar í Árbók félags áhugamanna um fiskrækt 1969-
1973 (32) segir, að af 1389 2ja-ára sjógönguseiðum
sem árin 1967 og 1968 voru „í innitjörnum allan
tímann“ hafi endurheimtur einnig orðið núll. Endur-
heimtur jafngamalla seiða sem voru í útitjörnum
seinni vetur þeirra urðu hins vegar 4% í greininni er
ekki getið um hitastig í innitjörnunum, en grunur
minn er sá, að það hafi aldrei farið undir 5°C, og að
2ja ára seiðin hafi af sömu ástæðu og 1-árs seiðin ekki
silfrast, þegar þeim var sleppt í því skyni að þau hyrfu
til sjávar. í þessu sambandi hefur verið vitnað til hugs-
anlegra áhrifa birtu,þ.e. að hún hafi verið ónóg til silfr-
unar í innitjörnunum, en dagslengd eða birtulengd
hefur að sjálfsögðu verið hin sama í báðum tilvikum.
Tilraun mín í Straumsvík útilokar slíkan möguleika,
með því að þau seiði sem silfruðust þar voru í körfu,
þar sem birta var mjög lítil og þar sem hugsanleg nei-
kvæð áhrif takmarkaðrar birtu (eins og við innilýs-
ingu í Kollafirði) voru miklum mun meiri en í inni-
tjörnum í Kollafirði.
I þessu sambandi skal minnst á svokölluð 0-seiði,
en það eru seiði sem hafa náð sjógöngustærð á um 9
mánuðum frá því að viðkomandi hrogn voru sett í
klak. Þessum árangri má ná í eldisstöðvum er geta
notfært kjörhitastig fyrir klak og eldi. Spurningin er,
hvort unnt muni að undirbúa slík seiði til sjógöngu,
þannig að endurheimtur verði viðhlítandi. Byrjunar-
athugun í Kollafirði við sleppingu 0-seiða mun ekki
hafa borið jákvæðan árangur. Og þá vaknar spurn-
ingin, hvort þessi seiði hafi verið nægilega „kæld“ til
undribúnings silfrunar. Frekari tilraunir verða að
skera úr um það, hvort svo hraðalin seiði, sem naum-
ast geta orðið nægilega undirbúin fyrir sleppingu fyrr
en í ágústmánuði, skili sér í viðhlítandi mæli sem full-
þroska laxar á sleppistað. Reynist slíkt mögulegt við
okkar aðstæður, er hér um að ræða mikilvægan
áfanga fyrir íslenskar eldis- og hafbeitarstöðvar, þar
eð framleiðslugeta stöðvanna myndi aukast að
miklum mun.
5. TAKA ÞARF FYRIR ÚTHAFSVEIÐAR
FÆREYINGA OG GRÆNLENDINGA
í þessu sambandi er hér vitnað til greinar sem ég
') Skv. fréttum í Morgunblaðinu frá 21. og 22. sept. 1983
urðu endurheimtur örmerktra seiða sem sleppt var sumarið
1982 í Miðfjarðará. Þverá og Langá nánst engar, eða langt
innan við 1%. í þessum tilvikum hefur Veiðimálastofnunin
staðnað í núll-farinu að því er endurheimtur sjógönguseiða
varðar.
birti í Veiðimanninum 1982 (15) og til þriggja greina
er birtust í Ægi 1982 og 1983 (11), (12) og (16).
Tafla 2 gefur yfirlit yfir úthafsveiðar Grænlendinga
og Færeyinga um árabil, og er laxafjöldinn „fram-
reiknaður" eins og greint er frá í tilvitnun (16). Það
táknar, að áætluð áhrif þessara veiða eru metin í
skertri laxagengd til laxalandanna samanlagt, en
minnkunin nemur nokkurn veginn hinum framreikn-
uðu tölum.
Tafla 2.
Grœnlandsveiðar Fœreyjaveiðar
Tonn Framreiknaður Tonn Framreikn.
laxafj. íþús. laxafj. í þús.
1971 2.689 1.008
1972 2.113 790
1973 2.341 880
1974 1.917 720
1975 2.030 760
1976 1.175 440
1977 1.420 530 40 15
1978 984 370 51 19
1979 1.395 523 194 73
1980 1.194 450 718 270
1981 1.200 450 (’80-81) 1.200 450
1982 1.200 450 (’82-82) 750 280
(’82-83) 600 225
Til samanburðar:
Heildarlaxveiði á íslandi 1982 var um 150 tonn.
a) Grœnlandsveiðarnar.
Þessar veiðar hófust í verulegum mæli árið 1964, en
þá voru tekin í net við vesturströnd Grænlands 1539
tonn. Hámarki náðu þær 1971 (2.689 tonn). Áhrif
þessara veiða komu fljótt í ljós í Kanada og á Bret-
landseyjum, og fyrir þrýsting frá Kanada og fleiri
löndum hefur aflakvóti Grænlendinga verið minnk-
aðuríum 1.200 tonn. Væntanlegadraga þessarveiðar
úr samanlagðri laxagengd til laxalandanna við
Atlantshaf nokkurn veginn í samræmi við þær fram-
reiknuðu tölur er lesa má af töflu 2. En það sem til
lengdar mun reynast neikvæðara er að þessar veiðar
eyða 2ja ára laxi í sjó (vænum laxi) án þess að skerða
smálaxastofninn. Er nú svo komið, að vænn lax er
með öllu horfinn úr mörgum kanadískum ám. Á
grundvelli 66. gr. Hafréttarsáttmálans mætti ef til viU
stöðva úthafsveiðar Grænlendinga. En torveldara
mun reynast, ef ekki ógerlegt, að koma náttúrlegum
stórvöxnum laxastofnum í þær ár, þar sem slíkir
fiskar fyrirfinnast ekki lengur. Að þessu leyti hafa
Grænlandsveiðarnar eflaust haft skaðleg áhrif a
578-ÆGIK