Tímarit lögfræðinga - 01.10.1954, Page 10

Grein þessi er sniðin eftir 5. grein hins upphaflega
Bernarsáttmála eins og honum var breytt í París 1896.
Skv. upphaflega Bernarsáttmálanum frá 1886 stóð þýð-
ingarrétturinn aðeins í 10 ár frá 1. útgáfu frumverksins,
en var í París 1896 breytt þannig, að sé þýðing gefin út
innan téðra 10 ára stendur rétturinn venjulegan verndar-
tíma. Bernarsáttmálanum var enn breytt í Berlín 1908 og
í Róm 1928 í það horf, að þýðingarrétturinn, skv. sátt-
málanum, er settur á bekk með öðrum þáttum höfunda-
réttarins og varir venjulegan verndartíma. Skv. 3. mgr.
25. gr. sáttmálans er ríkjum þó heimilt varðandi þýð-
ingar, að áskilja sér rétt til að vera að minnsta kosti fyrst
í stað, bundin af 5. gr. Bern-Parísar sáttmálans í stað 8.
greinar núverandi sáttmála.
Er Island gerðist aðili Bernarsáttmálans var af þess
hálfu gerður fyrirvari um þýðingarrétt skv. ofanrituðu,
en önriur ríki, sem gert hafa slíkan fyrirvara, eru: Síam,
Irland, Japan, Júgóslavía og Tyrkland.
Út af skilningi á fyrirvara þessum risu síðan málaferli
hér á landi eða hið svokallaða ,,Volpone“-mál. Voru til-
drög málsins þau, að undirritaður, sem var umboðsmaður
dánarbús Stefan Zweig, krafði Leikfélag Reykjavíkur um
greiðslu höfundalauna fyrir sýningu á leikriti þessu. Neit-
aði félagið að greiða höfundalaun m. a. á þeirri forsendu,
að Island hafi við inngöngu í Bernarsambandið gert þann
fyrirvara varðandi þýðingarrétt, að leyfilegt væri að gefa
út og flytja þýðingu rits að liðnum 10 árum frá fyrstu
útgáfu þess, en sá frestur hafi verið löngu liðinn að því
er ,,Volpone“ varðaði, þar sem leikritið hafi fyrst verið
gefið út 1927.
Gegn þessu var því haldið fram, að skv. 11. gr. 2. mgr.
Bernarsáttmálans væri höfundum leikrita tryggð vernd
gegn opinberri sýningu á þýðingu á þessum verkum án
leyfis, meðan þeir ættu rétt á frumverkinu. Enginn fyrir-
vari hefði verið gerður við 11. grein sáttmálans af Islands
hálfu, er það gerðist aðili Bernarsambandsins, enda hefði
slíkt ekki verið heimilt. Þá tækju og ákvæði 4. gr. laga nr.
136