Tímarit lögfræðinga - 01.08.1983, Blaðsíða 27

burðum (force majeure)“, t.d. stríði, geislavirkni, verkföllum eða
náttúruhamförum.9
Bótareglur 16. og 17. gr. LSL eiga sér fyrirmynd í norrænu lögun-
um um landflutninga, en virðast fljótt á litið vera nokkru víðtækari.
Hins vegar er ekki víst, að svo kunni að reynast í framkvæmd, enda
ríkir nokkur óvissa um, hvernig sumum ákvæðum norrænu laganna
um undantekningar frá ábyrgð flytjanda verði beitt í framkvæmd.
Ákvæði 16., sbr. 17. gr. LSL leiða til þess, að flytjandi ber m.a.
ábyrgð á drætti og farmtjóni, sem rakið verður til sakar þeirra, sem
vinna að efndum flutningsloforðsins, svo sem eigenda og ökumanna
bifreiða, er flytja farminn, afgreiðslumanna og annarra milligöngu-
manna, enda eigi undantekningarákvæði a-e-liðar 17. gr. ekki við.
Flytjandi ber meira að segja ábyrgð á tjóni, sem utanaðkomandi 3.
menn valda, t.d. stjórnendur annarra farartækja. Auk þess ber flytj-
andi samkvæmt greindum lagaákvæðum ábyrgð á tjóni, sem hlýst af
hendingu, t.d. bilun eða galla tækis, m.a. bifreiðar, er farminn flytur,
enda þótt bilunin eða gallinn verði ekki rakið til mannlegra mistaka
eða yfirsjónar. Hins vegar hagga LSL ekki ákvæðum umferðarlaga
um bótaskyldu. Eigandi varnings, sem skemmist í flutnirigi með bif-
reið gæti því bæði átt bótakröfu á hendur eiganda bifreiðarinnar eftir
umferðarlögum og flytjanda samkvæmt LSL. Greiði flytjandi tjón-
bætur vegna farmtjóns getur hann átt endurkröfurétt gagnvart þriðja
manni eftir almennum skaðabótareglum og eftir atvikum eftir bóta-
reglum umferðarlaga.
Af ofangreindu er ljóst, að bótaskylda flytjanda skv. 16., sbr. 17.
gr. LSL er víðtækari en ábyrgð farmflytjanda eftir sak^rlíkindaregl-
um 99. gr. sigll. og 114., sbr. 116. gr. loftfl. Deila má um, hvort rök
séu til þess að leggja þyngri ábyrgð á landflytjanda en flytjanda
farms á sjó eða í lofti. Verður sú spurning ekki rædd hér. Aðeins
skal bent á tvennt. 1 fyrsta lagi það, að í framkvæmd munu afar mörg
og e.t.v. flest ágreiningsmál vegna tjóns á farmi í flutningi með bif-
reið vera þannig vaxin, að ekki verður sannað með hverjum hætti
farmur hefur skemmst, eyðilagst eða glatast. I þeim tilfellum skiptir
engu, hvort um ábyrgð flytjanda fer eftir sakarlíkindareglu, eins og
er skv. siglinga- og loftferðalögum, eða bótareglum 16. og 17. gr. LSL.
9 Hugtakið „force majeure" eða „vis major“ hefur verið þýtt með ýmsum hætti á
íslensku. Algengt er að tala um óviðráðanleg atvik eða orsakir, sjá t.d. 24. gr. laga nr.
39/1922 um lausafjárkaup og 24.2.3. gr. almennra útboðs- og samningsskilmála um
verkframkvæmdir IST 30. Aðrar þýðingar eru sjaldgæfari, t.d. „ofurefli" í 18. og 22.
gr. samnings um norrænt póstsamband, sbr. auglýsingu nr. 17/1972, Stjtið. C deild.
21