Tímarit lögfræðinga - 01.08.1983, Síða 30

ef hann telst „óeðlilegur“ eða tjón verður rakið til mikillar sakar. Er
og almennt álitið af fræðimönnum, að flytjandi myndi t.d. ekki geta
borið fyrir sig fyrirvara um undanþágu frá bótaskyldu vegna tjóns,
sem hann sjálfur hefði valdið af ásettu ráði. Sumir telja jafnvel, að
tjónvaldur geti ekki borið fyrir sig samningsbundna undanþágu, ef
tjónið verður rakið til stórfellds gáleysis hans.10 Annars er óvíst í
hve ríkum mæli íslenskir dómstólar telji sér heimilt, án beinna fyrir-
mæla í settum rétti, að víkja til hliðar umsömdum fyrirvara um undan-
þágu frá bótaábyrgð.
Eins og fyrr segir (sjá 4. kafla) eru engin ákvæði í LSL þess efnis,
að reglur 16. og 17. gr. laganna (eða aðrar reglur þeirra) séu ófrá-
víkjanlegar. Má þess vegna telja, að aðilar samnings um vöruflutning
með bifreið geti, eins og áður, samið sérstaklega um bótaskyldu. Myndi
flytjandi samkvæmt því geta undanþegið sig hinni víðtæku ábyrgð,
sem hann ber eftir greindum lagaákvæðum. Hins vegar er, enn sem
fyrr, óvíst hve langt flytjandi má ganga í þessu efni, þótt vissulega
megi hafa nokkurn stuðning af sumum dómum, er fallið hafa um
ábyrgð þeirra, sem flytja farm með skipi, einkum Hrd. 1969, 820 og
Hrd. 1961, 720.
6.3. Ábyrgð vegna dráttar
Samkvæmt 2. málsl. 16. gr. ber flytjandi ábyrgð á tjóni af völdum
„óeðlilegs dráttar" á að flytja móttekna vöru til ákvörðunarstaðar.
Nánari ákvæði um drátt eru engin, sbr. hins vegar 27. gr. dönsku,
norsku og sænsku laganna. Verður því að leysa vafaatriði eftir almenn-
um reglum fjármunaréttar.
Ef samið hefur verið um ákveðinn afhendingartíma, er venjulega
ljóst, hvort dráttur af hálfu flytjanda er óeðlilegur. 1 flutningssamn-
ingum hér á landi mun þó sjaldnast vera kveðið á um tiltekinn tíma.
Verður þá að meta með hliðsjón af atvikum, hver sé eðlilegur flutnings-
tími hjá gegnum og varkárum flytjanda.
6.4. Ákvörðun bótafjárhæðar
1 18. gr. eru reglur um hvernig ákveða skuli fjárhæð tjónbóta fyrir
„skemmda eða glataða“ vöru. Telja verður vafalaust, að hér sé einnig
átt við vöru, sem eyðilagst hefur með öllu. Samkvæmt 18. gr. skal
miða við verð, sem varan hafði ósködduð við afhendingu til flytjanda.
Hér yrði að jafnaði að miða við markaðsverð. Er þetta í samræmi við
10 Sjá J. Giinther Petersen. Ansvarsfraskrivelse. Khöfn 1957, 45-9.
24