Tímarit lögfræðinga - 01.12.1984, Blaðsíða 15

vanræksla skuli ekki hafa áhrif á skaðabótarétt tjónþola, eru þessi: (1)
1 framkvæmd getur oft verið erfitt að sanna, hvort eða að hve miklu
leyti belti eða hjálmur hefði komið í veg fyrir tjón. Auk þess má búast
við, að stundum sé vandkvæðum bundið að sýna fram á, að tjónþoli
hafi ekki notað öryggisbúnaðinn, ef hann heldur öðru fram. Gera má
ráð fyrir, að vegna sönnunarerfiðleika muni vátryggingafélög sjaldan
sjá ástæðu til að bera fyrir sig þessa vanrækslu tjónþola; (2) Af
þessum sökum og ýmsum öðrum ástæðum, sem starfshópurinn nefnir
sérstaklega, mun régla um skerðingu bótaréttar ekki hafa nein teljandi
fjárhagsleg áhrif fyrir þá, sem bætur greiða. öðru máli gegnir um
tjónþola. 1 framkvæmd getur skerðing bótaréttar numið fjárhæðum,
sem eru mörg hundruð sinnum hærri en hæfileg sektarrefsing fyrir
sama brot, ef brotið varðar sekt á annað borð; (3) Skerðing bóta-
réttar hefur varla varnaðaráhrif, svo að nokkru nemi, og (4) Réttlætis-
rök mæla með því, að ábyrgð á tjóni skiptist milli tjónvalds og tjón-
þola, ef aðstaða þeirra er sambærileg fjárhagslega. Því er hins vegar
ekki til að dreifa um umferðarslys. Ábyrgðartrygging er lögboðin og
tjónvaldur ber almennt ekki annan kostnað af slysi en missi iðgjaldsaf-
sláttar (bónus). Reyndar ætti heildarkostnaður af tjónum (og þar með
iðgjöld) eitthvað að hækka, ef girt er fyrir lækkun bóta til tjónþola,
sem nota ekki öryggisbúnað, en sennilegt er, að sú hækkun yrði hverf-
andi. Auk þess má gera ráð fyrir, að margir þeirra, sem slasast vegna
vanrækslu á að nota öryggisbúnað, séu jafnframt bifreiðareigendur og
þeir taka sem slíkir þátt í auknum iðgjaldsgreiðslum, ef einhverjar
verða.
Með hliðsjón af þessum röksemdum vai’ð heildarniðurstaða starfs-
hópsins varðandi skaðabótarétt sú, að erfitt væri að færa haldbær rök
fyrir því að beita reglunni um eigin sök tjónþola gagnvart mönnum,
er ekki nota þann öryggisbúnað, sem hópurinn lagði til, að lögboðinn
yrði til varnar umferðarslysum. Hópurinn lagði áherslu á, að skerðing
bótaréttar af þessum ástæðum myndi aðeins valda bótalækkun, sem
engum tilgangi þjónaði. Lækkun, sem væri í algeru ósamræmi við það
markmið lagabreytinga, sem ætlað væri að vera tjónþolum til hags-
bóta (Nordisk trafiksikkerhedsrád. Rapport 2, Bilbelter. Stockholm
1973, bls. 81-87, Rapport 5, Bilbelter, Slutrapport. Stockholm 1973, bls.
25 og Rapport 8, Motorcykel- och mopedhjálmar. Stockholm 1974, bls.
51-53).
Þegar ákvæði um skyldu til að nota öryggisbelti í bifreiðum ög
hjálma við akstur bifhjóla voru lögtekin í Danmörku, á Islandi og í
Svíþjóð, var í samræmi við álit Norræna umferðaröryggisráðsins
189