Tímarit lögfræðinga - 01.12.1984, Blaðsíða 22

ingar, en eigi skal lagður dómur á, hvort það réttarúrræði sé æski-
legt (Um það sjá Stefán Már Stefánsson. Ósannað að ekki megi ná
árangri án refsiviðurlaga. Dagblaðið-Vísir, 3. apríl 1984, bls. 11). Auk
þess er hugsanlégt, að ná mætti góðum árangri með auglýsingum til
útbreiðslu á notkun öryggisbelta og1 hlífðarhjálma í umferð, ef reglan
í 2. málsl. 3. mgr. 67. gr. umferðarlaga væri numin úr lögum og al-
menningi gert Ijóst, að vanræksla í þessu efni gæti varðað missi eða
lækkun skaðabóta.
Skoðanir manna eru án efa skiptar um, hve þungvæg þessi gagn-
stæðu rök séu. Þeirri spurningu er ekki svarað hér, en bent hefur verið
á nokkur sjónarmið, sem mæla með og á móti hinni nýju reglu.
5. EFNISÚTDRÁTTUR
I lögum og reglugerðum eru nokkur fyrirmæli um, að skylt sé að
nota öryggisbelti, hlífðarhjálma og gleraugu til varnar slysum, sjá
einkum umferðarlög og reglugerðir um öryggi á vinnustöðum. Með
einni undantekningu, þ.e. 2. málsl. 3. mgr. 67. gr. umferðarlaga, segja
ákvæði þessi ekkert um, hver áhrif það hafi á skaðabótarétt, ef brotið
er gegn þessum fyrirmælum. Um önnur slys en umferðarslys gildir
því sú almenna regla skaðabótaréttar, að réttur tjónþola getur fallið
niður eða skerst, ef tjón verður að einhverju leyti rakið til vanrækslu
hans á að nota öryggisbúnað þennan. Sömuleiðis geta atvinnurekendur
og aðrir bakað sér bótaskyldu á sakargrundvelli, ef þeir sinna ekki
skyldum sínum í þessu efni. Raktir eru nokkrir hæstaréttardómar um
vinnuslys, þar sem reyndi á þessar reglur (1. kafli).
1 2. kafla er stuttlega fjallað um skilyrði þess, að bótaréttur skerðist
sökum vanrækslu af þessu tagi.
Norrænt samstarf um löggjöf uip notkun öryggisbelta í bifreiðum og
hjálma við akstur bifhjóla varð til þess, að sett voru ákvæði um, að
vanræksla á að nota slíkan öryggisbúnað skuli ekki valda lækkun eða
brottfalli réttar til bóta fyrir slys. Hér á landi er slíkt ákvæði í 2. málsl.
3. mgr. 67. gr. umferðarlaga. Þessi nýmæli voru tekin upp að ráði
Norræna umferðaröryggisráðsins, sem taldi, að erfitt væri að færa
haldbær rök fyrir því að beita reglunni um skerðingu bótaréttar vegna
sakar tjónþola gagnvart mönnum, er eigi nota öryggisbelti eða hjálm
í umferð. Er röksemdafærsla umferðaröryggisráðsins rakin í megin-
atriðum. Rök ráðsins eru mótuð af viðhorfum, sem hafa verið ofar-
lega á baugi á síðari árum og eru flest þess efnis, að almenna reglan
um eigin sök gegni yfirleitt illa þeim hlutverkum, sem talin eru ein-
196