Tímarit lögfræðinga - 01.12.1984, Blaðsíða 45

réttarákvæðum í 11. gr. Norðurlandasamningsins frá 6. febrúar 1981
um hjúskap, ættleiðingu og lögráð, skuli leita leyfis til ættleiðingar
í því ríki, þar sem ættleiðandi eigi heimilisfesti. G hafi átt heimilis-
festi í Svíþjóð en ekki á Islandi. Því til stuðnings vitnaði NSH til
þeirra vottorða, sem vörðuðu flutning G og fjölskyldu hans til Sví-
þjóðar og benti hann á, að G hefði búið í tæp tvö ár í Svíþjóð, þegar
dómsmálaráðuneytinu á íslandi barst umsókn hans um ættleiðingu.
Þegar málið var höfðað (1981) hafi fjölskyldan enn verið búsett í
Svíþjóð og ekki vitað, hvenær eða hvort þau kæmu aftur til íslands.
Samkvæmt þessu hafi G verið heimilisfastur í Svíþjóð og því borið
að sækja um ættleiðingarlevfið til sænskra en ekki íslenskra yfirvalda.
D studdi sýknukröfu sína að þessu leyti þeim rökum, að dómsmála-
ráðherra hafi farið með ættleiðingarvald samkv. 1. mgr. 1. gr. laga
nr. 19/1958, sem í gildi hafi verið, þegar umrætt leyfi var veitt. Þeir
sem undir það vald hafi verið settir hafi fyrst og fremst verið íslensk-
ir ríkisborgarar. 1 lögunum hafi hvergi verið að finna neitt skilyrði
um búsetu eða heimilisfesti ættleiðanda. D taldi reyndar, að Norður-
landasamningurinn frá 6. febrúar 1931 hefði aldrei öðlast lagagildi
hér á landi (þeirri málsástæðu var, eins og áður sagði, hafnað af meiri
hluta Hæstaréttar) og jafnvel þó að svo yrði talið, að samningurinn
hefði lagagildi, yrði sá skilningur ekki lagður í 11. gr. hans, að ákvæð-
ið stæði því í vegi, að D hefði haft vald til þess að gefa út leyfi það,
sem málið snerist um. Tilgangurinn með gerð samningsins hefði ekki
verið sá að takmarka valdheimildir einstakra ríkja gagnvart eigin
ríkisborgurum. Loks hélt D því fram, að hugtakið heimilisfesti ætti
ekki við um dvöl G í Svíþjóð, þar sem G hefði eingöngu dvalið þar
vegna náms og ætlun hans hefði verið sú að snúa aftur heim til Is-
lands að námi loknu.
G studdi sýknukröfu sína þeim rökum, að hann og N væru íslensk-
ir ríkisborgarar og með lögheimili á Islandi, sbr. 10. gr. laga nr. 35/
1960. Af þeim sökum hafi þeir lotið íslenskri lögsögu að þessu leyti.
Að öðru leyti tók G undir röksemdir D til stuðnings sýknukröfu sinni.
3. Niðurstaða héraðsdóms. Héraðsdómari komst að þeirri niðurstöðu,
að áðurgreindur Norðurlandasamningur um alþjóðleg einkamálaréttar-
ákvæði frá 6. febrúar 1931 hefði ekki öðlast lagagildi hér á landi í
meðförum Alþingis, en væri skuldbindandi fyrir íslenska ríkið að
þjóðarétti. Samkvæmt ættleiðingarlögum nr. 19/1953, sem í gildi hefðu
verið, þegar umrætt leyfi var veitt, hefði ekki verið að finna neitt
skilyrði um búsetu eða heimilisfesti ættleiðanda né heldur þess, sem
219