Tímarit lögfræðinga - 01.12.1984, Blaðsíða 38

Hrd. XXVI, bls. 689; LIII, bls. 1373. Synjun dómara um skipun verj-
anda má hins vegar kæra skv. 4. tl. 172. gr. oml.
Þótt skylt sé eða heimilt að skipa verjanda án óskar sakbornings,
er honum engu að síður frjálst að ráða sér annan löghæfan mann að
auki skv. 3. mgr. 81. gr. oml. Sjálfvalinn talsmaður getur ekki komið
í stað skipaðs verjanda.
6) Öski ákærði eftir skipuðum verjanda, er yfirleitt skylt að verða
við þeirri ósk, sbr. einkum 2. mgr. 80. gr. oml. og Hrd. XXXVIII, bls.
844. Dómara er skylt að Ieiðbeina ákærða í þessu efni, sbr. 1. mgr. 81.
gr. oml. og Hrd. XXXVII, bls. 87. Ekki skal þó skipa verjanda, ef
sökunautur játar á sig brot afdráttarlaust, og ekki er vafi um stað-
reyndir máls eða lagaatriði, sbr. 4. mgr. 80. gr. oml.
Hrd. XXVI, 689. Ákærði hafði játað á sig ölvun við akstur bif-
reiðar. Við birtingu ákæru var ákærði inntur eftir, hvort hann
óskaði eftir verjanda. Dómarinn benti ákærða á, að honum væri
einungis gefið að sök brot, er hann hefði þegar játað, og játning-
in væri auk þess studd öðrum gögnum málsins, og vakti athygli
hans á því, að færi svo, að dómur félli á hann, yrði honum væntan-
lega gert að greiða verjandanum málskostnað. Var ákærða engu
að síður skipaður verjandi samkvæmt ósk sinni. Við þingfest-
ingu málsins mætti skipaður verjandi ákærða og krafðist þess,
að dómarinn viki sæti, þar eð hann hefði að fyrra bragði tekið
fram við ákærða, að skipun verjanda mundi aðeins baka ákærða
aukakostnað. Taldi verjandinn, að með þessu hefði dómarinn á
ótvíræðan hátt gefið í skyn álit sitt um dómsniðurstöðu málsins
og þar með gert sig óhæfan til þess að fara frekar með málið og
dæma í því. Krafa verjandans var ekki tekin til greina, hvorki í
héraði né Hæstarétti. Um sakarefnið fórust Hæstarétti svo orð:
„I prófum málsins hefur ákærði játað á sig afdráttarlaust verkn-
að þennan, og er játningin studd öðrum styrkum sönnunargögn-
um, en ekkert fram komið, er geri hana efasama. Þar sem svo
stóð á, átti héraðsdómari samkvæmt 4. málsgr. 80. gr. laga nr.
27/1951 (nú 1. 74/1974) að synja ákærða um skipun verjanda,
en hins vegar samkvæmt niðurlagsákvæði 81. gr. sömu laga að
veita honum kost á, ef hann æskti þess, að ráða á sinn kostnað
löghæfan mann, er dómari samþykkti, til að halda uppi vörnum.
En með því að dómari skipaði ákærða verjanda, verður við það
að sitja, þar sem þeirri ákvörðun verður samkvæmt 5. tölulið
170. gr. nefndra laga ekki breytt í æðra dómi. — Þó að héraðs-
dómari benti ákærða á, að skipun verjanda mundi baka honum
212