Tímarit lögfræðinga - 01.06.1989, Side 48

Aí vettvangi
Páll Sigurðsson prófessor:
UM SAMNINGSBUNDNA TAKMÖRKUN
Á ÁBYRGÐ SELJANDA
Dómur Hæstaréttar frá 7. mars 1989 í málinu nr. 39/1988.
fslensk neytendalöggjöf er fáskrúðug og ófullkomin um margt, ef
borið er saman við löggjöf ýmissa grannþjóða okkar á því sviði. Mikil-
vægustu ákvæðin, sem sérstaklega er ætlað að vernda hag neytenda
gagnvart þeim, sem selja vörur eða þjónustu, gefur að finna í lögum
nr. 56/1978 um verðlag, samkeppnishömlur og óréttmæta viðskipta-
hætti, einkum þó í V. kafla laganna, sem ber heitið „óréttmætir við-
skiptahættir og neytendavernd".
I 29. gr. laganna er ákvæði, sem hljóðar svo: „Yfirlýsingu um ábyrgð
má því aðeins gefa, að ábyrgðaryfirlýsingin veiti viðtakanda betri
rétt en hann hefur samkvæmt gildandi lögum.“
1 ákvæði þessu, sem var nýmæli í íslenskum lögum, felst, samkvæmt
orðanna hljóðan, allmikið fyrirheit um vernd neytenda gegn því að
seljendur undanþiggi sig efndaábyrgð umfram það, sem lögmælt er.
Samkvæmt 1. 56/1978 geta verðlagsyfirvöld m.a. bannað notkun ábyrgð-
aryfirlýsinga, sem þau telja að brjóti gegn þessu ákvæði (sbr. 26. og
38. gr. laganna), og refsiábyrgð kemur einnig til greina, þótt eigi
muni hafa reynt á til þessa. En fleira kemur til: f þeim dómi Hæsta-
réttar, sem hér verður gerður að umtalsefni, er staðfest, að í ákvæði
þessu felist einkaréttarleg ógildingarheimild, þ.e. að dómstólum sé
heimilt að víkja til hliðar ákvæðum í ábyrgðaryfirlýsingum, sem
andstæð séu nefndri lagagrein. Sá hængur er þó á, enn sem komið er,
að ýmislegt er óljóst við túlkun og beitingu ákvæðisins í 29. gr. til
ógildingar samningsákvæða. Umræddur dómur Hæstaréttar fjallar að
sjálfsögðu einungis um tiltekið og afmarkað ágreiningsefni og eru
því vissulega takmörk sett hversu víðtækar ályktanir má draga af
126