Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Qupperneq 9

almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Maður, sem sýknaður er af refsikröfu
vegna slíks brots, getur átt á hættu að vera dæmdur skaðabótaskyldur vegna
gáleysis, sjá til athugunar HRD 1984 261. Loks geta hlutlægar bótareglur leitt til
skaðabótaskyldu manns, sem sýknaður er í refsimáli, sbr. HRD 1978 1113.
Margoft er erfitt eða útilokað að afla beinnar sönnunar. Liggja ýmsar ástæður
til þess, svo sem að sönnunargögn hafa eyðilagst eða að óvilhöll vitni eru ekki
fyrir hendi, sbr. m.a. HRD 1960 811, ÍD 355. Til dæmis eru sönnunarerfiðleikar
af þessu tagi algengir, er dæma skal um sök í málum út af bifreiðaárekstrum.
Stundum er ekki við annað að styðjast en mótsagnakenndar skýrslur aðila sjálfra
og óglögg ummerki á vettvangi. Skýrslur farþega í bifreiðum eru vitanlega oft til,
en þær eru ekki alltaf örugg sönnunargögn, m.a. vegna þess að farþegar
hneigjast til að draga taum stjórnanda bifreiðar þeirrar, sem þeir eru í. Akomur
á bifreiðum og verksummerki á árekstrarstað veita yfirleitt mikilvægar upplýs-
ingar, en erfitt getur verið að draga öruggar ályktanir af þeim, t.d. um hraða eða
stöðu bifreiðar fyrir árekstur. Dómara er því oft vandi á höndum, er hann hefur
ekki við beina sönnun að styðjast. Um notkun óbeinnar sönnunar í bótamálum
vegna bifreiðaárekstra verður annars að vísa til hæstaréttardóma, sem gengið
hafa í þeim málaflokki.
Hérskulunefndirþrírdómaraföðrumvettvangi. í HRD 1946397, ÍD267var
sannað að slys hlaust af því að sementspokar, er verið var að draga upp úr
skipslest, féllu vegna þess að hleri, sem þeir hvíldu á aflagaðist. Hins vegar var
ekki fullsannað hvers vegna hlerinn fór úr lagi. Dómarar drógu þá ályktun af
því, sem leitt var í ljós um aðstæður, að verkamenn í lestinni hefðu annað hvort
ekki fest hlerann nægilega vel við útbúnað á dráttarvírnum eða ekki lagfært
útbúnaðinn, ef hann hefur færst úr lagi, þegar hlerinn var dreginn til í lestinni.
Hér þóttu sönnunargögn nægja til þess að slá því föstu að slysið yrði rakið til
sakar verkamannanna. Annars hefði verið sýknað.
í HRD 1956 168, ÍD 248 var orsök slyss talin vera annað hvort sú, að laust
borð í vinnupalli rann til undir verkamanni eða honum skrikaði fótur á hálku á
pallinum. Hvor orsökin sem var bakaði vinnuveitanda verkamannsins bótaá-
byrgð.
HRD 1959 780, ÍD 238, varðar bótakröfu eigenda flugvélar á hendur
flugmanni. Flugmaðurinn var við kennslu, er vélin hrapaði í sjóinn og gereyði-
lagðist. Töldu eigendurnir, að flugmaðurinn ætti sök á tjóninu. Ekki voru aðrir
til frásagnar um slysið en flugmaðurinn og nemandi hans, en þeir björguðust
báðir. Héraðsdómur, sem skipaður var sérfróðum meðdómsmönnum, taldi
sennilegt, að jafnvægisstjórntæki flugvélarinnar hefði bilað. í dómi Hæstaréttar
segir, að fallast megi á það með héraðsdómi, að þær líkur séu fyrir hendi um
bilun á jafnvægisstjórntækjunum að leggja verði það til grundvallar um orsakir
slyssins. Hér vantaði að vísu nokkuð á að sýnileg sönnunargögn veittu nægar
7