Tímarit lögfræðinga - 01.12.1994, Síða 34

6. SÖNNUNARBYRÐI
Sannanareglur eru réttarfarsreglur, eða í raun reglur um aðferðir við að
komast að niðurstöðu, og eru því frábrugðnar þeim reglum, sem rætt hefur verið
um fram að þessu.
Almenna reglan um sönnun í skaðabótamálum er sú, að sá, sem gerir kröfu
um skaðabætur á hendur öðrum, verður að sanna, að sá sé skaðabótaskyldur.
Þetta er kallað, að hann beri sönnunarbyrðina, því að á hann fellur málið takist
honum ekki sönnunin. Fyrir kemur að þessari sönnunarbyrði er snúið við og
hún felld á þann sem krafinn er. Þá verður hann að sanna, að hann sé ekki bóta-
skyldur.
Nokkuð hefur borið á því í þeim mikla fjölda dóma á þessu sviði, sem gengið
hafa á undanfömum árum, að sönnunarbyrði hefur verið snúið við. Hefur því
jafnvel verið haldið fram að dómstólar hafi myndað nýja sannanareglu, sem
almennt beri að beita í málum um bótaskyldu sjúkrahúsa. Þetta mun þó ekki
vera rétt, heldur hefur verið beitt sannanareglum sem til eru fyrir. Um þetta er
rétt að skoða H 1989 131.
í þessu máli kom fram m.a., að mikilvægt skráningarsönnunargagn, strimil úr hjarta-
sírita, vantaði og kom ekki fram þrátt fyrir að leitað væri. í dóminum segir: „Fallast
ber á það sem fram kemur í héraðsdómi að skráningu í skýrslur deildarinnar hafi verið
verulega ábótavant. Þá er fram komið að strimill úr sírita, sem tengdur var við
móðurina og var mikilvægt gagn hefur farið forgörðum. Athuganir þær sem fram fóru
á vegum spítalans hafa ekki skýrt frekar þau atriði sem á skorti. Bera áfrýjendur halla
af skorti á sönnunum um atvik...“.
Þessi niðurstaða er í samræmi við sannanareglur réttarfarslaga, en þar er gert
ráð fyrir að dómari skeri úr því í dómi eða úrskurði, hvor aðila skuli bera halla
af skorti á sönnun fyrir staðhæfingu um málsatvik. Þá er gert ráð fyrir að aðili
sem skírskotar til skjals, sem er eða á að vera í vörslum hans sjálfs, leggi það
fram og jafnframt, ef hann leggur skjalið ekki fram, geti dómari skýrt það svo
að hann skuli bera hallann af sönnun um efni þess.
Auk þess að skjal, sem viðurkennt var, að hefði verið til, fannst ekki, má
segja, að það hafi verið á valdi spítalans eða starfsmanna hans að halda til haga
sönnunum, en nánast ómögulegt fyrir sjúklinginn að gera neitt í málinu, enda
ósjálfbjarga, jafnvel sofandi, og a.m.k önnum kafinn við annað.
Ég tel ekki að sannanareglur hafi neitt breyst, eða þær séu með öðrum hætti í
málum á hendur sjúkrahúsum. Hins vegar geta aðstæður verið þær, að eðlilegt
sé og í samræmi við almennar aðferðir við sönnunarfærslu, að leggja sönn-
unarbyrði um einstök atriði á sjúkrahúsið.
Vissulega verður að fara með gát þegar ákvarðanir eru teknar um bótaábyrgð-
ina. Hafa verður í huga, eins og ég nefndi í upphafi, að sjúklingur er ávallt með
einhverjum hætti veikur, þegar hann kemur inn á sjúkrahús. Bætur fyrir það að
vera veikur verða að ákveðast með öðrum hætti en þeim að leggja bótaábyrgð
258