Tímarit lögfræðinga - 01.05.1995, Síða 35

velli 2. eða 3. mgr. 177. gr.8 íþriðja lagi getur EB-dómstóllinn í forúrskurð-
armálum kveðið á um gildi ákvarðana stofnana ESB. EFTA-dómstóllinn hefur
ekki slrka heimild. Þótti óeðlilegt að dómstóllinn gæti kveðið á um gildi ákvarð-
ana stofnana ESB og sameiginlegu EES-nefndarinnar. ífjórða lagi má nefna að
nokkur munur er á málsmeðferðinni eftir því hvort um er að ræða forúrskurði
eða ráðgefandi álit, einkum að því er varðar skyldu dómstóls í aðildarríki til að
láta fylgja beiðni nákvæma lýsingu á atvikum máls og þeim lagaatriðum sem
þar er fjallað um. Um málsmeðferðina fyrir EFTA-dómstólnum er fjallað nánar
í 5. kafla.
Lítil reynsla er komin á beitingu þessa úrræðis fyrir EFTA-dómstólnum. Þeg-
ar þetta er ritað eru sex mál rekin fyrir dómstólnum, en auk þess hefur þremur
málum verið lokið. Af þessum níu málum varða sex þeirra beiðni um ráðgef-
andi álit. Þótt varlega verði að fara í að draga ályktanir af þessum tölum má á
grundvelli þeirra leiða líkur að þvf að ráðgefandi álit eigi eftir að verða umtals-
verður þáttur í starfsemi EFTA-dómstólsins í framtíðinni.
4. SKÝRING Á 34. GR. ESE-SAMNINGSINS
4.1 Á hverju er hægt að leita álits?
í 1. mgr. 34. gr. ESE-samningsins segir að EFTA-dómstóllinn hafi lögsögu til
að gefa ráðgefandi álit varðandi túlkun á EES-samningnum. Þótt ákvæðið sé
orðað með þessum hætti ber ekki að skilja það svo, að eingöngu sé átt við
ákvæði sem er að frnna í meginmáli EES-samningsins. í 119. gr. hans segir að
viðaukar, svo og gerðir sem vísað er til í þeim og aðlagaðar eru vegna samn-
ingsins, skuli auk bókana vera óaðskiljanlegur hluti samningsins. Af þessu leið-
ir að 34. gr. ESE-samningsins tekur einnig til bókana og viðauka, og þeirrar lög-
gjafar sem þar er gert ráð fyrir að innleidd verði í EFTA-ríkjum, sbr. og 7. gr.
EES-samningsins. Þannig tekur heimildin til þess að leita ráðgefandi álits varð-
andi túlkun ákvæða sem er að finna í EES-samningnum og í þeirri löggjöf sem
af honum leiðir, hvort sem hana er að fmna í almennum lögum eða stjórnvalds-
fyrirmælum, sbr. til hliðsjónar 1. mgr. 1. gr. laga nr. 21/1994. Verður þessi lög-
gjöf í heild einu nafni nefnd EES-réttur. Af því leiðir jafnframt, að ekki er unnt
að leita álits dómstólsins á reglum sem ekki geta talist til EES-réttarins.
í þessu síðasttalda felst m.a. að EFTA-dómstóllinn verður ekki spurður um
túlkun á landsréttinum. Á þetta reyndi í dómi EFTA-dómstólsins í Restamark-
málinu (E-l/94, 16. desember 1994). Þar var m.a. spurt hvort lögbundið einka-
8 Upphaflega var gert ráð fyrir að álit EFTA-dómstólsins skyldi vera bindandi fyrir dómstól
þann sem þess leitaði. Frá þeirri ráðagerð var þó horfíð þar sem talið var að slíkt fyrirkomu-
lag kynni að vera andstætt stjómarskrá einstakra EFTA-ríkja. í 107. gr. EES-samningsins er
þeirri leið þó haldið opinni. Það er aftur á móti undir sérstakri ákvörðun einstakra EFTA-ríkja
komið hvort þau kjósa að nýta sé þá heimild og gera nauðsynlegar ráðstafanir til þess að
breyta lögum sínum eða stjómarskrá til þess að svo megi verða.
139