Tímarit lögfræðinga - 01.12.1996, Blaðsíða 36

sem í sænsku lögunum var að finna. í því ákvæði var greiðsla úr ábyrgðarsjóði
útilokuð við ákveðnar aðstæður, án þess þó að sýna þyrfti fram á að um væri að
ræða raunverulega misnotkun í einstökum tilfellum eins og áskilið er í EB-
tilskipuninni. Dómurinn staðfestir ennfremur að EFTA-dómstóllinn er trúr
fordæmum EB-dómstólsins. Sérstaka athygli vekur tilvísun til Leclerc-Siplec
málsins, en sá dómur var kveðinn upp eftir undirritun EES-samningins, sbr. 6.
gr. hans. Er ekki gerður sérstakur fyrirvari um fordæmisgildi dómsins vegna
þessa.47 Staðfestir dómurinn því það sem áður hefur komið fram að óljós
munur er á fordæmisgildi dóma eftir því hvort þeir eru kveðnir upp fyrir eða
eftir undirritunardag EES-samningsins, sbr. 6. gr. hans. Astæða er einnig til að
vekja sérstaka athygli á því að EFTA-dómstóllinn telur sig hafa takmarkað
svigrúm til að hnekkja mati dómstóls aðildarríkis, sem sendir beiðni um álit, á
því hvort þörf er á ráðgefandi áliti frá dómstólnum til úrlausnar máli.
Vekja má athygli á þeirri málsástæðu sænska ríkisins að sænski dómstóllinn
hefði ekki not fyrir álit EFTA-dómstólsins þar sem sænska lagaákvæðið væri
svo skýrt að það veitti ekki svigrúm til túlkunar. Túlkun EFTA-dómstólsins á
ákvæði tilskipunarinnar gæti ekki breytt neinu um það að sænski dómstóllinn
yrði að beita reglu sænsku laganna jafnvel þótt hún reyndist andstæð ákvæði
tilskipunarinnar. Tilskipunin hefði ekki lagagildi í Svíþjóð svo lengi sem hún
hefði ekki verið innleidd í sænska löggjöf með réttum hætti. Sænskir dómstólar
yrðu að fara eftir sænskum lögum. I niðurstöðu sinni taldi EFTA-dómstóllinn
það ekki hlutverk sitt að meta hvort sú stofnun sem sendi beiðni hefði
raunveruleg not fyrir álitið eða ekki og fór því ekki frekar út í þessa málsástæðu.
í athugasemdum sínum kom sænska rrkið þó inn á mjög áhugaverða þætti
sem varða EES-samninginn og eðli þeirra skuldbindinga sem hann hefur í för
með sér. í athugasemdum sænska ríkisins endurspeglast sú afstaða að sænskir
dómstólar gætu ekki lagt ákvæði tilskipunarinnar, eins og þau væru túlkuð af
EFTA-dómstólnum, til grundvallar niðurstöðu sinni, að svo miklu leyti sem þau
væru andstæð gildandi sænskum lögum. Breytti engu í því sambandi þótt slík
niðurstaða fæli í sér brot á þeirri þjóðréttarskuldbindingu sænska ríkisins að
innleiða ákvæði tilskipunarinnar í sænskan rétt. Varpa má fram þeirri spurningu
hvemig íslenskir dómstólar brygðust við þessu álitaefni og hvert yrði vægi
hinnar þjóðréttarlegu skuldbindingar við þessar aðstæður.48
47 Til þessa dóms er er einnig vísað í sameinuðum málum E-8 og E-9/94 (Mattel og Lego).
48 Að þessu álitaefni er m.a. vikið í grein Davíðs Þórs Björgvinssonar um tengsl EES-réttar
og landsréttar, sbr. Úlfljótur 2. tbl. 1995, einkum bls. 160 o.áfr. Meginniðurstaðan er orðuð
þannig á bls. 165: „Niðurstaðan .... er sú að EES-rétturinn haft fólgna í sér vissa þætti sem
gera það að verkum að gera megi ráð fyrir að slíkar þjóðréttarreglur, þótt ekki hafi verið
innleiddar, geti haft meira vægi en hefðbundin sjónarmið um tvíeðli landsréttar og þjóðaréttar
gera ráð fyrir, og að til lengri tíma litið muni EES-samningurinn leiða til frekara fráhvarfs frá
kenningunni um tvíeðli”. Um frekari greinargerð um þetta álitaefni og rökin fyrir þessari
niðurstöðu vísast til greinarinnar sem vitnað var til. Undirstrika má að hér er um mikið álita-
efni að ræða og að framangreind niðurstaða er ekki einhlít.
172