Tímarit lögfræðinga - 01.05.1997, Blaðsíða 49

er menn nytu á íslandi.30 Enn var hnykkt á skilningi nefndarmanna í framsögu-
ræðu með breytingartillögum stjórnarskrárnefndar. Þar sagði að nefndarmenn
teldu breytinguna ekki hafa mikla efnisþýðingu þar sem í upphaflega orða-
laginu hafi falist að menn ættu að njóta mannréttinda á grundvelli jafnræðis-
reglunnar.31 í meðferð stjómarskrámefndar er hvergi að finna vísbendingu um
það að breytingin ætti að þrengja gildissvið jafnræðisreglunnar frá því sem
upphaflega var stefnt að heldur er þar aðeins áréttað að hún gildi á sviði mann-
réttindaverndar sem og annarrar löggjafar.
Það er því ljóst að jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar er ætlað að gilda jafnt á
öllum sviðum löggjafar hvort sem um er að ræða löggjöf sem varðar stjórnar-
skrárbundin mannréttindi, önnur málefni sem segja má mannréttindatengd eða
löggjöf sem varðar almenn málefni í samskiptum ríkis og borgara sem ekki
verða talin til mannréttinda svo sem varðandi viðskiptalífið.32
Næst rís spurningin um ólögfest tilvik. Gildir jafnræðisregla stjórnarskrár-
innar einnig um meðferð ríkisvaldsins í þeim tilvikum? Eins og áður sagði
takmarkar greinargerðin ummæli sín um jafnræðisregluna við svið löggjafar og
leiðir ekki athyglina að möguleikanum á þörf fyrir jafnræðisreglu í ólögfestum
tilvikum.33 í áðurgreindum dómi Hæstaréttar frá 20. febrúar 1997 í málinu
Guðrún Eiríksdóttir gegn íslenska ríkinu er að finna fyrsta dæmið úr réttar-
framkvæmd um þörf fyrir beitingu jafnræðisreglunnar og varðaði það ekki
einungis annan þátt ríkisvaldsins en löggjafarvaldið heldur einnig beitingu þess
um ólögfest tilvik. Ekki er sérstaklega vikið að því í dóminum eða það rökstutt
sérstaklega að 65. gr. stjórnarskrárinnar gildi um ólögfest tilvik. Virðist einfald-
lega gengið út frá því sem sjálfsögðum hlut, e.t.v. út frá því sjónarmiði að hið
minna felist í hinu meira. Hvernig sem því líður verður því nú slegið föstu á
grundvelli umrædds dóms að bæði hinni almennu jafnræðisreglu og sérreglunni
um jafnrétti kynjanna í 65. gr. stjórnarskrárinnar verði beitt um ólögfest tilvik.
Með sama hætti og í lögfestum tilvikum verður ekki talið að í ólögfestum
tilvikum sé beiting jafnræðisreglunnar takmörkuð við tiltekin svið mannlífsins
heldur eigi hún almennt við þar sem um meðferð ríkisvalds er að ræða.
Hin almenna jafnræðisregla stjórnarskrárinnar gildir því um það þegar lög-
gjafarvald, dómsvald eða framkvæmdavald setur, túlkar eða beitir löggjöf eða
valdi sínu almennt.
30 Nefndarálit um frv. til stjórnarskipunarlaga um breyt. á stjórnarskrá lýðveldisins Islands,
nr. 33/1944, með síðari breytingum, þingskjal nr. 758, 118. löggjafarþing (1994-95), bls. 4
31 SjáumræðuráAlþingi: Alþingistíðindi, B-deild, 118. löggjafarþing (1994-95), bls. 5298.
32 Sem dæmi um málefni sem ekki eru mannréttindatengd en jafnræðisregla stjórnar-
skrárinnar gildir samkvæmt þessu um má nefna álitaefni sem varða jafnræðissjónarmið við
skattlagningu atvinnustarfsemi.
33 Sjá neðanmálsgreinar 17 og 18.
105