Tímarit lögfræðinga - 01.05.1997, Blaðsíða 10

Það er hefð fyrir því að skipta samkeppnisreglum niður eftir því hvaða tegund
af samkeppnishömlum verið er að berjast gegn. Flokkunin er í grófum dráttum
þessi:
1. Láréttir samningar, þ.e. samningar á milli aðila sem eru á sama stigi í
framleiðslu eða dreifingu.
2. Lóðréttir samningar, þ.e. samningar á milli aðila sem ekki eru á sama
framleiðslu- eða dreifingarstigi.
3. Misnotkun á markaðsyfirráðum.
4. Samruni fyrirtækja.
5. Samkeppnishömlur byggðar á ríkisyfirráðum.
6. Samkeppnishömlur byggðar á lögum og fyrirmælum í reglugerðum.
3. MISNOTKUN Á MARKAÐSRÁÐANDI STÖÐU
3.1 Ákvæði 1. mgr. 86. gr. Rómarsamningsins
Samkeppnislög banna jafnan misnotkun fyrirtækja á markaðsráðandi stöðu.
Rómarsamningurinn er engin undantekning í þessum efnum og í 1. mgr. 86. gr.
Rs. er regla sem hljóðar þannig:6
Misnotkun eins eða fleiri fyrirtækja á markaðsráðandi aðstöðu á sameiginlega
markaðinum eða verulegum hluta hans er bönnuð og ósamrýmanleg hinum sameigin-
lega markaði að svo miklu leyti sem hún hefur áhrif á viðskipti milli aðildarríkja.
Orðalag ákvæðisins gefur tilefni til nánari skoðunar á hugtökum eins og mis-
notkun, fyrirtæki, markaðsráðandi staða og hvenær viðskipti milli aðildarríkja
verða fyrir áhrifum af misnotkun. Eins og áður segir er misnotkunarhugtakið
meginefni þessarar greinar en hér á eftir verður öðrum lykilhugtökum greinar-
innar lýst nokkuð.
Rétt er einnig að vekja athygli á stöðu greinarinnar gagnvait öðrum ákvæðum
Rómarsamningsins og gagnvart öðrum samkeppnislögum. Því hefur m.a. verið
slegið föstu í dómaframkvæmd að túlka beri ákvæðið til samræmis við önnur
ákvæði samningsins og eru þar líklegust til skoðunar önnur ákvæði er varða
samkeppnismál, svo sem grein 3(f) og greinar 85-90. Þá geta ákvæði annarra
samninga haft áhrif á beitingu reglunnar og eru þar tvö ákvæði mikilvægust.
6 Hér er stuðst við þýðingu sem birtist í riti Stefáns Más Stefánssonar, Evrópuréttur, útg.
1991, Iðunn. 1 ritinu eru ákvæði Rómarsamningsins þýdd á bls. 321 og áfram. Það er hins
vegar rétt að geta þess að þessi þýðing er að verulegu leyti frábrugðin þeirri þýðingu sem er
að finna í samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði samkvæmt C-deild Stjórnartíðinda
nr. 31/1993 en þar er að finna þýðingu á 54. gr. EES-samningsins sem er að stofni til
samhljóða 86. gr. Rs. Þar er enska heitið „dominant position“ þýtt sem yfirburðastaða. Þýðing
Stefáns, markaðsráðandi staða, á betur við í þessu sambandi enda er hugtakið markaðsyfirráð
mikilvægt í samkeppnisrétti.
66