Tímarit lögfræðinga - 01.05.1998, Qupperneq 5

vegna starfa þeirra. Hins vegar að á nefndin að setja reglur um hver aukastörf
dómara geti samrýmst embættisstörfum þeirra. Valdsvið nefndarinnar nær jafnt
til hæstaréttardómara og héraðsdómara. Þá á nefndin að setja reglur um að
hvaða marki sé samrýmanlegt embættisstörfum dómara að hann eigi hlut í
félagi eða atvinnufyrirtæki.
Því ber að fagna að ítarlegri reglur hafa verið settar um agamál dómara en
áður voru í lögum og einnig því að betra skipulagi er komið á kvörtunarleiðir
vegna embættisstarfa dómara. Þá er harla eðlilegt að reglur séu settar um auka-
störf dómara. Vafasamara er að afskipti af hlutareign dómara í félögum og
atvinnufyrirtækjum fái í raun staðist. Má þar velta fyrir sér almennum mann-
réttindum og sömuleiðis benda á að ítarlegar reglur eru í lögum um vanhæfi
dómara í einstökum dómsmálum. Það gefur auga leið að með þessu og reyndar
á ýmsan annan hátt eru dómurum settar þrengri skorður en öðrum þegnum
þjóðfélagsins, flestum að minnsta kosti, og hlýtur að verða litið til þess af þeim
sem ákveða kaup og kjör dómara.
Heimildir í lögunum til að dómarar flytjist á milli dómstóla að eigin ósk eða
með samþykki eru til bóta. Það ákvæði laganna að heimilt sé að flytja dómara
nauðugan á milli dómstóla, þótt ekki sé í lengri tíma en sex mánuði á hverju
tíu ára tímabili, hefur sætt mikilli gagnrýni dómara. Sömuleiðis það ákvæði að
flytja megi dómara nauðugan á milli dómstóla þurfi hann ekki að flytja
búferlum fyrir vikið. Það má með fullum rétti velta því fyrir sér hvort þessi
ákvæði laganna standist ákvæði stjómarskrárinnar um sjálfstæði dómara. A það
skal bent að í grein um sænska dómstóla sem birtist í síðasta hefti tímaritsins er
fullyrt að Svíar myndu líta á ákvæði af þessu tagi sem stjómarskrárbrot.
Þá er ekki gert ráð fyrir í lögunum að dómarafulltrúar starfi áfram við dóm-
stólana. Þeirri merku stétt er nú greitt náðarhöggið eftir leiðinlegan aðdraganda
sem hófst með dómi Hæstaréttar 18. maí 1995, en þá höfðu dómarafulltrúar
starfað við dómstóla landsins í nær 60 ár. Yfirgnæfandi meirihluti starfandi
dómara landsins hefur gegnt störfum dómarafulltrúa í lengri eða skemmri tíma
og fengið þar staðgóða þjálfun og undirbúning fyrir dómarastarfið. Hlýtur nú að
verða spurt hvar þeirrar þjálfunar sé að leita sem dómaraefnum framtíðarinnar
er nauðsynleg. Hér er um alvarlegan vanda að ræða sem enginn hefur bent á
hvernig verður leystur, síst þeir sem hæst hefur látið í um stöðu dómarafulltrúa
í dómskerfinu.
Á þeim lögum sem hér hafa verið gerð að umtalsefni mætti lengi halda áfram
að segja kost og löst, en hér skal staðar numið. Ef vel tekst til með framkvæmd
laganna má telja vafalaust að þau geta orðið til umtalsverðra bóta þegar á allt er
litið. Full ástæða er til þess að vona að svo verði.
89