Tímarit lögfræðinga - 01.05.1998, Page 6

Dr. Helgi Gunnlaugsson er dósent í félagsfrœði
við Félagsvísindadeild Háskóla Islands. Hann
lauk doktorsprófi frá Missouriháskóla í
Bandaríkjunum árið 1992 þar sem hann
sérhœfði sig í félagsfrœði laga og afbrotafrœði.
Hann kennir m.a. afbrotafrœði í Félagsvísinda-
deild.
Dr. Helgi Gunnlaugsson:
AFBROT, REFSINGAR OG AFSTAÐA
ÍSLENDINGA1
I grein þessari er þróun afbrota rakin í Ijósi gagna lögreglu yfir fjölda
og tegundir mála síðasta áratuginn. Jafnframt er vísað í rannsóknir á
viðhorfum Islendinga til afbrota og á umfjöllun fjölmiðla um afbrot. í
framhaldi verða hugmyndir um hertar refsingar metnar í Ijósi rannsókna
um áhrifamátt þeirra til að draga úr tíðni afbrota. Fram kemur að þótt
áhyggjur afafbrotum hafi aukist mjög á síðustu árutn og umfjöllun fjöl-
miðla um afbrot sömuleiðis virðist sem málafjöldi hafi ekki breyst ýkja
mikið, nema innbrotum hefur fjölgað verulega. Um áhrifamátt refsinga
er því haldið fram að uppljóstrun brota, skjót og markviss málsmeðferð
í réttarvörslukerfinu skipti jafiivel meira máli en áhersla á hertar
refsingar einar og sér.
1. INNGANGUR
Það hefur vafalítið ekki farið framhjá mörgum að umræða um afbrot og
viðbrögð við þeim hefur verið óvenju áberandi á Islandi á síðustu misserum.
Ofbeldi ýmiss konar er talinn vaxandi vandi og bera reglulegar fréttir af
margvíslegum óhæfuverkum, auk greinaskrifa í fjölmiðlum og ýmis málþing
um málefnið, því glöggt vitni. Meðal annars hefur ráðherra dómsmála blandað
sér í umræðuna með eftirminnilegum hætti haustið 1996 þegar hann við vígslu
hinnar nýju byggingar Hæstaréttar brýndi dómara á því að taka harðar á
1 Byggt á erindi sem höfundur flutti á Dómsmálaþingi 7. nóvember 1997 á Grand Hotel í Reykja-
vík sem bar yfirskriftina: Eru refsingar of vægar á Islandi?
90