Tímarit lögfræðinga - 01.05.1998, Síða 54

með lögskýringu greind í reglum EES-samningsins en eins og fram hefur kom-
ið taldi Evrópudómstóllinn meginregluna um skaðabótaskyldu vera óaðskiljan-
legan hluta af Rómarsáttmálanum.
Áður en lengra er haldið er rétt að líta betur á forsendur dómsniðurstöðunnar
í Francovich-málinu en þær hafa töluverða þýðingu fyrir umfjöllunina hér á
eftir.41
Evrópudómstóllinn lét þess fyrst getið að tilvist meginreglu um skaða-
bótaábyrgð aðildarríkja gagnvart einstaklingum beri að kanna í ljósi almennrar
uppbyggingar sáttmálans og grundvallarreglna hans. EB-réttur feli í sér
sjálfstætt réttarkerfi sem ekki aðeins hefur áhrif á samskipti aðildarríkjanna
heldur einnig á stöðu einstaklinga sem bera þar skyldur og njóta réttinda er
dómstólum aðildarríkjanna ber að vemda. Dómstóllinn komst svo að niður-
stöðu sem byggir einkum á tveimur eftirfarandi röksemdum:
- Það að einstaklingur geti ekki krafist skaðabóta vegna tjóns sem hann hefur mátt
þola vegna brots aðildamkis gegn réttarreglum EB veikir virk áhrif EB-réttar og
vemd þeirra réttinda sem af honum leiða.
- Frekari stoð fyrir reglunni er byggð á 5. gr. Rómarsáttmálans sem leggur aðild-
arríkjum þá skyldu á herðar að gera allar viðeigandi ráðstafanir, hvort heldur
almennar eða sérstakar, til að tryggja það að staðið verði við þær skuldbindingar
sem leiða af réttarreglum EB.
Geta þessar röksemdir átt við ef þær eru kannaðar í ljósi „almennrar
uppbyggingar og grundvallarreglna" EES-samningsins? Hér að ofan er í stuttu
máli gerð grein fyrir þeim atriðum sem einkum hafa verið nefnd þegar
réttarkerfin tvö, EB-réttur og EES-réttur, eru borin saman - eða öllu heldur
greind í sundur. Er ljóst þegar þau eru borin saman í heild sinni að á þeim er
töluverður munur. Sá munur er þó ekki eins afdráttarlaus ef einungis er miðað
41 Francovich, 30. mgr. Þær málsgreinar sem einkum hafa að geyma röksemdir fyrir megin-
reglunni eru nr. 31-33 og 35-36: „(a) The existence of State liability as a matter ofprinciple - It
should be borne in mind at the outset that the EEC Treaty has created its own legal system, which
is integrated into the legal systems of the Member States and which their courts are bound to apply.
The subjects of that legal system are not only the Member States but also their nationals. Just as it
imposes burdens on individuals, Community law is also intended to give rise to rights which
become part of their legal patrimony. Those rights arise not only where they are expressly granted
by the Treaty but also by virtue of obligations which the Treaty imposes in a clearly defined manner
both on individuals and on the Member States and the Community institutions ... - Furthermore, it
has been consistently held that the national courts whose task it is to apply the provisions of
Community law in areas within their jurisdiction must ensure that those rules take full effect and
must protect the rights which they confer on individuals ... - The full effectiveness of Community
rules would be impaired and the protection of the rights which they grant would be weakened if
individuals were unable to obtain redress when their rights are infringed by a breach of Community
law for which a Member State can be held responsible.... - It follows that the principle whereby a
State must be liable for loss and damage caused to individuals as a result of breaches of Community
law for which the State can be held responsible is inherent in the system of the Treaty. - A further
basis for the obligation of Member States to make good such loss and damage is to be found in
Article 5 of the Treaty ...“.
138