Tímarit lögfræðinga - 01.06.2004, Síða 46

honum, t.d. umboðsmenn hans, aðstoðarmenn og maka. Ástæða sé til að taka
fram að það sé skilyrði að kaupandi hafi þekkt eða átt að þekkja til gallans.
Þetta verði að skýra svo að hann hafi vitað um gallann eða átt að vita og að hann
hafi skilið hver áhrif hann hafði. Oft verði ekki ætlast til þess af kaupanda að
hann átti sig á því hvaða áhrif tilteknir gallar hafi. Þetta gildi einkum um galla
sem lúti að hönnunar- eða byggingartæknilegum atriðum. Ekki sé líklegt að
venjulegur maður sem kaupi fasteign, sem nýlokið er við að byggja, átti sig á
því hvaða afleiðingar það geti haft ef honum er bent á að hönnun þaks sé
óvenjuleg eða útfærsla einhverra byggingartæknilegra atriða. Osanngjarnt sé að
kaupandi geti ekki borið fyrir sig galla sem leiði af slíkum atriðum.62
I 2. mgr. 20. gr. kpl. kemur fram fyrirvari sem við á þegar seljandinn hefur
sýnt af sér vítavert gáleysi eða framferði hans að öðru leyti stríðir á móti
heiðarleika og góðri trú. I þessu felst að vöntun rannsóknar eða ófullnægjandi
rannsókn af hálfu kaupanda kemur honum ekki í koll ef seljandinn hefur sýnt
af sér vítavert gáleysi eða framferði hans að öðru leyti er andstætt heiðarleika
og góðri trú.
Orðalag 2. mgr. 20. gr. kpl. er með þeim hætti að það gefur tækifæri til mats
í hverju einstöku tilviki. Á það bæði við um mat í þeim efnum hvort kaupandinn
hafi haft gilda ástæðu til að láta hjá líða að rannsaka hlutinn og einnig mat á því
hverju hann hefði átt að komast að raun um við rannsókn. I báðum tilvikum
skiptir máli tegund og eðli hlutar, venjur á viðkomandi sviði, staða aðilanna og
sérþekking þeirra ásamt atvikum öllum við kaupin. Sjá H 1981 1512 (fólks-
bifreið).
H 1981 1512 (Fólksbifreið)
Skömmu eftir kaup á bifreið var farið með hana á verkstæði til þess að láta skipta um
gúmrní á höggvara. Komu þá í ljós alvarlegar skentmdir á undirvagni, þ.e. báðir
grindarbitar að framan voru gegnumryðgaðir og brotnir. Talið var að grind bifreiðar-
innar hafi verið í mun lakara ásigkomulagi en ætla mátti eftir aldri hennar og gerð.
Þá var talið að þess hefði ekki verið að vænta að kaupandinn kæmi auga á skemmd-
imar á grindinni við skoðun. Var því talið að ákvæði 47. gr. þágildandi kpl. stæði því
ekki í vegi að kaupandi bæri skemmdimar fyrir sig.
Stundum eru atvik með þeim hætti að aðilar verða sammála um að láta
óháðan þriðja mann rannsaka söluhlut, t.d. þegar verkstæði er látið athuga bíl
sem selja á. Ef seljandinn leitar eftir slíkri rannsókn fellur tilvikið utan 2. mgr.
20. gr. en hins vegar kemur niðurstaða rannsóknarinnar þá væntanlega í ljós við
kaupin. Ef hins vegar kaupandinn leitar eftir slíkri rannsókn á ákvæðið ekki
beint við samkvæmt orðanna hljóðan en því má beita með lögjöfnun.63
62 Alþt. 2001-2002, A-deild, bls. 1469.
63 Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 841.
230