Búnaðarrit - 01.01.1888, Side 68

64
manna dauða í för með sér. fegar þilskipin fóru að
fjölga hér við land, mun margur að líkindum hafavænzt
eftir, að vér fengjum með þeim skóla, er vér gætum
lært stjórnsemi í, þær vonir hafa þó sorglega brugðizt;
enda er það eðlilegt, þegar betur er að gætt; því að flest-
ir þeir, sem eru fyrir þilskipum vorum, hafa ekki verið
á erlendum skipum, og því aldrei lært góða stjórn, sem
vanaleg er á þeim. Það er því ekki hægt að heimta
meira af þilskipaformönnum vorum, í þessu efni, eu
bændum til sveita.
Sökum þess að engin menntastofnun er í landinu,
þar sem beinlínís sé hægt að læra stjórnsemi, þá verða
menn að mestu eða öllu leyti að læra hana af sjálfum
sér. |>ótt það sé að sönnu eríitt, þá er það þó auð-
veldara heldur en virðist í fljótu bragði, ef viljinn er
nógu einbeittur til þess; því að flestum er meðfædd lif-
andi tilfinning fyrir mannréttindum ogskyldum, en það
er einmitt sá grundvöllur er öll stjórn hlýtur að byggj-
ast á. Annað er það, að þegar menn eru komnir til
vits og ára, og eru farnir að skilja þýðingu mannfélags-
ins, þá liljóta þeir að sjá, hve ómissandi stjórnsemin
er, og fá því sterka livöt til þess, að reyna að temja
sér hana. Ef ekki þyrfti að líta á annað en þetta, þá
mætti ganga að því vísu, að mjög margir yrðu stjórn-
samari en þeir eru, síðan lærðu aðrir af þeim, svo
að stjórnsemi gæti smátt og smátt orðið í góðu lagi hér
á landi. En hér kemur annað til greina, sem allt
strandar á, sem er það, að flestir, er vilja vera stjórn-
samir, nejTðast til stjórnleysis. |>ótt þeir læri því góða
stjórn, eða séu að upplægi stjórusamir, þá verða þeir
vanalega að stjórnlitlum mönnum. J>að er einmitt
þetta, er heldur og hefir lialdið öllu í sömu skorðum,
en meðan svo stendur, ræðst enginn bót á þessu, og á
meðan getur oss lítilla framfara auðið orðið.