Búnaðarrit - 01.01.1888, Síða 97
93
dæmt ranglát og óhaganleg, verða því að nemast úr
gildi eða breytast; annars eru pau voðalega siðspillandi
fyrir þjóðina.
pað er auðvitað hægt að segja, fyrstýmsir menu liaíi
liag á pví að vera í lausamennsku, pá geti þeir keypt
lausamennskubréf sér að skaðlausu; enda sé pað mikið
réttara og frjálsara fyrir pá, en að pukra með óleyfilega
lausamennsku. Allt fyrir pað kaupa fæstir lausamennsku-
bréf, sökum pess að þeir vita eigi, hvort peim muni
geðjast svo að lausamennskunni, að þeir vilji vera í
henni nema eitt ár, og óttast pess vegna, að skaði sé
fyrir pá að kaupa bréfið. Enn fremur álíta þeir gjald
petta ranglátt, vilja pví eigi borga pað, heldur verja
peirn peningum, er til pess gengju, í fargjahl til Ame-
riku. Oftast verður pví ofan á, að nær engir kaupi
lausamennskubréfið, heldur pukri með lausamennsku
sína. Slíkt er pó mjög skaðlegt fyrir pá í siðferðislegu
og efnalegu tilliti. þeir finna, að lausamennska peirra
er ekki leyfileg, óttast pví klagauir og draga sig pess
vegna í hlé, og geta pví eigi leitað sér atvinnu jafnvíða,
sem ella.
Oft kveður líka svo rammt að pví, hve lausamanna-
lögin koma í bága við þjóðarhagsýnina, að af flestum
eða öllum er talið sjálfsagt, að ýmsir menn séu lausir,
prátt fyrir pað, pótt peir leysi ekki lausamennskubréf.
fessir menn eru pví opinberlega lausir; pví að engum
kemur til hugar að mæla móti slíku. Einkum nær
petta pó til gagnfræðinga og búfræðinga. J>að er talið
sjálfsagt, að ýmsir gagnfræðingar séu hingað og þangað
á sumrum, og haldi sér svo uppi við barnakennslu hér
eða par á vetrum. Enn fremur að búfræðingar séu á
ýmsum stöðum í vinnu hjá bændum pann tíma ársins,
sem hægt er að vinna að jarðabótastörfum; en hina
tíma ársins sjái þeir sjálfir um sig. J>etta pykir svo