Búnaðarrit - 01.01.1888, Page 152
148
Frumkvöðull kartöfluyrkjunnar á Norðurlandi var
Hans Villielm Lever, faktor á Akureyri. Arið 1807
byggði liann garð í gilbrekkunni fyrir ofan Akureyri,
er var rúm dagslátta á stærð. Garðstæðið og jarðvegur-
inn var hvorttveggja fremur slæmt, en pó tókst honum
með stökum dugnaði og hirðusemi að rækta garðinn svo,
að hann fékk úr honum árlega að jafnaði í 22 ár 70
tunnur af kartöílum. J>essi ár telst honum svo til, að
hann hafi haft 4,400 kr. í hreinan ágóða af garðinum,
og virðir pó tunnuna að eius á 5 kr. 28 au. — Lever
studdi mjög að útbreiðslu kartöfiuyrkjunnar, enda varð
hún mjög almenn í Eyjafirði fyrri hluta pessarar aldar,
og ýmsir ágætir garðyrkjumenn risu par upp; í sum-
um1 2 sveitum við Eyjafjörð var garður nálega á hverjum
bæ, en fiestir af pessum görðum standa nú óræktaðir
með hálfhrundum girðingum, eins og sýnileg vitni hinn-
ar horfnu kartöílu-»gullaldar» og sorgleg tákn nútím-
ans. Á Akureyri'1 hefir kartöíluyrkjan lialdizt allt til
pessa tíma; má segja Akureyringum pað til hróss, að
peir hali fetað dyggilega í fótspor Levers, og er vonandi
að peir gjöri pað eins framvegis.
Eun fremur skal hér getið séra Pjeturs Pjeturs-
sonar prófasts á Víðivöllum í Skagaíirði, sem gjörðitil-
raunir með kartöfluyrkju um sama leyti og Lever eða
nokkru seinna (1809), »og gjörðist par í forgöngumað-
ur annara fyrir vestan öxnadalsheiði. Honum gekk svo
illa í fyrstu, að ef hann hefði eigi verið skarpskygnari
1) Á Svalbarðsströnil voru garðar á 15 bæjum af 17. par
fengust 1853 113 tunnur af kartöflum. pað sama haust fengust
í Skriðuhrcpp í Ilörgárdal 150 tunnur (Norðri 1. árg).
2) 1852 fengust I>ar 686 t. af kart. auk annara garðjurta.
1857, 700 t., var f>ó uppskeran að eins talin í meðallagi
(Norðri).
1880. 550 t. (Fróði).