Dvöl - 01.01.1943, Síða 41

dvöl
39
Hælið var traust múrsteinsbygg-
ing, áþekkust gömlu hermanna-
skálunum. Tveir stórir salir voru
í húsinu, og var annar matsalur
en hinn til dagdvalar handa hin-
um geðbiluöu sjúklingum. Eftir
niiðju húsinu var breiður gangur
og eftir honum var farið út í garð,
sem var um húsið, og var rúða í
útidyrahurðinni. Auk þess voru á
neðri hæðinni fjörutíu lítil her-
bergi, sem sjúklingar bjuggu í,
heljarstór, draugaleg hvelfing, er
notuð var sem baðsalur, og tvær
myrkvastofur, önnur tjölduð
stönguðum dýnum en hin með
viðarþiljum. Þar voru æðisgengnir
menn lokaðir inni. Á efri hæð
hafðist kvenfólk við. Þaðan barst
háreysti mikil og óp og kvein-
stafir annaö veifið. Hælið var ætl-
að áttatíu sjúklingum, en þar eð
mörg fylki urðu að láta sér nægja
þetta eina örvitahæli, voru þar nú
eigi færri en þrjú hundruð manns.
I hverri smákytru voru fjögur og
fimm rúm. Á vetrum fengu sjúkl-
ingarnir aldrei leyfi til þess að
fara út i garðinn. En þá vildi and-
rúmsloftið verða miður gott, því
að gluggunum bak við járnrimlana
var vandlega lokað.
Fyrst var farið með komumann
í baðsalinn. Jafnvel fullhraustum
manni hlaut að hrjósa hugur við
þessari skuggalegu hvelfingu, og
miklu meir hlaut hún þó að verka
á æst og órótt skap geðsjúkra
manna. Ljósglætu lagði inn um
glugga á öðrum enda hvelfingar-
innar. Steingólfið var óhreint og
hvelfingin og veggirnir málaðir
dumbrauðir. Tvö ílöng baðker úr
steini voru múruð í gólfið.
Skammt frá þeim var gríðarstór
koparofn, sem notaður var til að
hita baðvatnið, og fyrir neðan
gluggakrílið var víravirki af lát-
únspípum með fjöldamörgum
krönum. Allt var dökkt og drunga-
legt. Holdugur, óhreinn baðkarl-
inn var furðulega samstæður
þessum óhugnanlega stað.
Inn í þessa hvelfingu var farið
með vitfirringinn. Þar átti að baða
hann að boði yfirlæknisins og
festa stóran plástur á hnakkann
á honum. En þegar inn kom,
trylltist hann af ótta. Hræðilegum
óráðshugsunum skaut upp í sjúk-
um heila hans. Hvert var verið að
leiða hann? Á kvalabekk? Eða átti
að myrða hann hér á laun? Var
þetta ef til vill fordyri sjálfs hel-
vítis? Loks komst hann að þeirri
niðurstöðu, að hér ætti hann að
inna af höndum einhverja ægilega
þrekraun. Þrátt fyrir harðvítuga
mótspyrnu var hann sviptur
klæðum. En með ofsa brjálaðs
manns tókst honum þó loks að
slíta sig lausan, og harður eltinga-
leikur hófst. Fjórir menn réðust að
honum í einu, og eftir mikil hlaup
tókst þeim að fanga hann og
keyra hann niður í heitt vatnið í
baðkerinu. Honum fannst vatnið
vera sjóðheitt, og að honum flaug
brjálæðisgrunur um kvaladauða í
sjóðandi vatni eða undir glóandi