Fréttablaðið - 07.10.2010, Side 24

24 7. október 2010 FIMMTUDAGUR
Nú liggur það fyrir að Alþingi reyndist ófært um að leiða
uppgjör við þjóðina vegna hruns-
ins til lykta. Sú niðurstaða sem
varð í atkvæðagreiðslunni á
Alþingi að ábyrgð og sök er felld
á einn mann misbýður almennri
réttlætiskennd. Núverandi for-
sætisráðherra sagði um skýrslu
og tillögur þingmannanefndar-
innar að hún vonaðist til að þær
yrðu til að „róa almenning“. En
var það tilgangurinn með öllu
saman – að róa þjóðina tíma-
bundið? Ég fullyrði að almenn-
ar væntingar voru meiri og
háleitari. Að almennt hafi fólk
að minnsta kosti vonast eftir
lyktum sem ættu meira skylt
við réttlæti og sanngirni – hvar
sem það annars skipar sér í
stjórnmálaflokk. Margir vonuð-
ust jafnvel eftir niðurstöðu sem
væri til þess fallin að eyða land-
lægri tortryggni og vantrausti
– skapa einhvers konar sátt og
leggja grundvöll að endurreisn
samfélagsins.
Þess í stað hefur vonin sem
skýrsla rannsóknarnefndar
Alþingis vakti um heiðarlegt
uppgjör hrunsins snúist upp í
andhverfu sína og inni á Alþingi
ganga ásakanir á milli þing-
manna um undirmál og pólitískar
ofsóknir, brigsl um svik og heit-
ingar af ýmsum toga. Afleiðing-
in er skert starfshæfni þingsins,
nú þegar brýnustu viðfangsefnin
þola enga bið – þau sem snúa að
daglegu brauði, framtíð og heill
fjölmargra fjölskyldna. Ástæða
alls þessa er hvernig Alþingi hélt
á málinu frá upphafi til enda.
Ef ætlunin var raunverulega
að gera á heiðarlegan hátt upp
við þjóðina hlut Alþingis og
stjórnsýslunnar í hruninu þá
átti í fyrsta lagi að leita aðstoð-
ar utan þings og fela óháðum
aðilum að fara yfir skýrslu
rannsóknarnefndar Alþingis og
gerð tillagna um viðbrögð lög-
gjafarsamkomunnar við henni
– í stað þess að Alþingi ætlaði
sér það ofverk að rannsaka og
dæma í eigin sök. Í öðru lagi átti
ekki að einskorða viðbrögðin
við „úrræði“ laga um ráðherra -
ábyrgð og þriggja ára fyrning-
arfrest þeirra og loks áttu fyrr-
um samstarfsmenn ráðherranna
fjögurra – sem þingsályktun-
ar tillagan um Landsdóm tók til
– ekki að taka þátt í atkvæða-
greiðslu um ákærurnar. Þeir
áttu að sitja hjá eða víkja sæti.
Í desember 2009 þegar lagt
var fram frumvarp til breytinga
á lögunum um rannsóknarnefnd
Alþingis (m.a. um lengingu
skilafrests) urðu umtalsverðar
umræður um þá tilhögun að sér-
stök „þingmannanefnd“ tæki við
keflinu þegar rannsóknarnefnd
Alþingis lyki vinnu sinni. Nánar
tiltekið átti sú nefnd að fjalla um
skýrslu rannsóknarnefndarinnar
og gera tillögu um viðbrögð
þingsins, byggt á þeirri forsendu
að í skýrslunni yrði að finna
faglega greiningu á ástæðum
bankahrunsins sem „þyrfti að
liggja til grundvallar almennu
pólitísku uppgjöri málsins.“
Síðan, eftir atvikum átti það
jafnframt að vera hlutverk þing-
mannanefndarinnar „að móta
afstöðu til ábyrgðar í málinu að
því marki sem það er hlutverk
þingsins.“
Í umræðum á Alþingi um
þetta mál var ítrekað bent á að
þingmenn væru ekki færir um
að leggja hlutlaust mat á eigin
störf, formanna sinna og sam-
starfsmanna heldur væri nauð-
synlegt að hlutlausir aðilar
kæmu að vinnslu málsins. Að
vísu voru það aðeins þingmenn
Hreyfingarinnar sem höfðu
uppi þessar mótbárur og þeir
voru kveðnir í kútinn m.a. með
brigslyrðum um að þeir væru
með orðræðu sinni og tillögum
um að hafa annan hátt á að grafa
undan tiltrú og trausti á Alþingi!
– Þetta voru að mínu mati
fyrstu „mistök“ Alþingis í þess-
um málum – að ætla sjálfu sér
að rannsaka sjálft sig og meta
sök. Ástæðan er sú að skýrsla
rannsóknarnefndarinnar felur
í sér ávirðingar á Alþingi sjálft,
m.a. fyrir vanrækslu á aðhalds-
og eftirlitsskyldu þess. Þing-
mannanefndin segir að skýrsla
rannsóknarnefndar Alþingis sé
„áfellisdómur yfir stjórnvöldum,
stjórnmálamönnum og stjórn-
sýslu, verklagi og skorti á form-
festu“ eins og segir í tillögu til
þingsályktunar (um viðbrögð
Alþingis við skýrslu rannsóknar-
nefndar Alþingis 2010).
Þegar rannsóknarnefnd
Alþingis skilaði skýrslu sinni
kom á daginn að hún hafði
aflað viðamikilla upplýsinga
og gagna sem góðu heilli vörp-
uðu ljósi á aðdraganda og
orsakir bankahrunsins. Að þeim
niðurstöðum fengnum lá fyrir
skýrari mynd af flókinni og
þvældri röð atburða, aðgerða og
athafnaleysis. – Að auki, svo sem
ráð var fyrir gert í lögunum um
nefndina, sendi hún fjölda til-
kynninga um mál þar sem grun-
ur lék á um refsiverða háttsemi
tengda starfsemi fjármálafyrir-
tækja til sérstaks saksóknara –
þar sem mál eru nú í rannsókn og
allt óljóst enn um saksókn, hvað
þá hvernig málum muni reiða af
fyrir dómi.
Jafnframt lýsti nefndin mati
sínu á því – svo sem henni hafði
verið falið – hverjir kynnu að
bera ábyrgð á hugsanlegum mis-
tökum í aðdraganda bankahruns-
ins og hefðu sýnt af sér „van-
rækslu“ í störfum sínum.
Niðurstaða rannsóknarnefndar-
innar var sú að það væru fyrrv.
þrír seðlabankastjórar og fyrrv.
forstj. Fjármálaeftirlitsins auk
þriggja ráðherra. Samtals 7
manns. – Þessir allir töldust hafa
(með nánar tilteknu athafnaleysi
hvers um sig) látið „hjá líða að
bregðast við yfirvofandi hættu á
viðeigandi hátt og með því sýnt
af sér vanrækslu í skilningi 1.
mgr. 1. gr. laga 142/2008.“
Eftir að þingmannanefndin
tók til starfa vakti hún bréflega
athygli saksóknara á þessum
niður stöðum hvað varðaði
bankastjórana og forstjórann.
Saksóknari komst hins vegar að
þeirri niðurstöðu snemmendis að
„að svo stöddu (væri) ekki tilefni
til að efna til sakamálarannsókn-
ar“ á hendur þessum fjórum,
eins og segir frá í skýrslu þing-
mannanefndarinnar. Þar segir
þó ekkert um rök eða ástæður
hans fyrir þessari niðurstöðu.
– Þessir virðast því vera lausir
allra mála.
Ég mun halda áfram og fjalla
í sérstakri grein um önnur og
þriðju mistök Alþingis.
Réttlætiskennd misboðið
Landsdómur
Jónína
Bjartmarz
lögfræðingur og
athafnakona
AF NETINU
Hrun miðstéttarinnar
Skilgreiningar á andófsfólki mánu-
dagsins fara hjá kjarna málsins.
Andófið einkenndist ekki af nazist-
um, hvítliðum, anarkistum, jafnvel
ekki venjulegu fólki eins og það
er kallað. Allir eru venjulegt fólk.
Munurinn á þessu andófi og bús-
áhaldabyltingunni er, að miðstétt-
irnar eru sýnilegri en áður. Fólk,
sem var góðu vant, er að missa allt.
Þess vegna var mikið af jeppum í
miðbænum á mánudagskvöldið.
Hrunið grisjar miðstéttirnar. Svo er
önnur saga, að blóðlykt sogar að
sér hýenur og hrægamma. Nýnaz-
istar og Heimdellingar læðast á
vettvang, þegar þeir finna blóðlykt.
En þeir einkenna ekki andófið.
jonas.is
Jónas Kristjánsson
Miklu meiri erlenda hjálp
Það eina sem hefur bjargað landinu
á síðustu tveimur árum eru sér-
fræðingar AGS, án þeirra væri allt
hér í kaldakoli. Það munu ekki allir
taka undir með fjármálaráðherra að
það verði gleðidagur þegar AGS fer
og íslenskir pólitíkusar taka við. Við
þurfum ekki minni erlenda hjálp
heldur miklu meiri. Því fyrr sem
menn gera sér grein fyrir þessu,
því fyrr tekst okkur að komast úr úr
þessum erfiðleikum.
Svo er athyglisvert að fylgjast með
hvernig áróðursmaskínur stjórn-
málastéttarinnar og fjölmiðlar
hamra á að allt sé hér skuldastöð-
unni og nýju bönkunum að kenna
þegar landinu hefur verið breytt í
eitt mesta láglaunaland í Norður-
Evrópu. Skuldavandinn er afleiðing
en ekki orsök, lág laun og léleg
hagstjórn er hin raunverulega orsök
sem ekki má tala um.
blog.eyjan.is/angrigeir
Andri Geir Arinbjarnarson
Taktu þátt í ljósmyndasamkeppni Fr
éttablaðsins og þú átt möguleika á þ
ví að komast á forsíðu næsta helgar
blaðs
og vinna glæsileg verðlaun. Þema m
yndarinnar er „Fólk um haust“.
Sigurvegarinn fær gjafabréf fyrir tvo
til einhvers af áfangastöðum Icelan
d Express í Evrópu auk þess sem sigu
rmyndin
verður á forsíðu Fréttablaðsins lauga
rdaginn 9. október. Verðlaun fyrir an
nað og þriðja sæti eru gjafakort frá
Þjóðleikhúsinu fyrir tvo á almenna sý
ningu.
Myndir skal senda á ljosmyndakeppn
i@frettabladid.is, til hádegis föstud
aginn 8. október.
Hver ljósmyndari má senda eina myn
d inn, fyrsta myndin gildir.
Tilkynnt verður um val forsíðumynd
arinnar um miðjan dag á föstudag.
Prýðir þín mynd
forsíðuna um helgina?
www.visir.is/ljosmyndasamkeppni