19. júní - 19.06.1965, Blaðsíða 10

búðinni áfram. Á þessu sviði er því mjög nauð-
synlegt að konur eigi greiðan aðgang að lögfræði-
legri leiðbeiningarstöð, enda hefur mæðrastyrktar-
nefnd í Reykjavík nú rekið slíka stöð í meir en 30
ár. Við rekstur félagsbús eins og hjónabandið oft-
ast er, verður auðvitað annar aðilinn að vera for-
svarsmaður út á við, þó að hann sé skyldugur til
að leita samþykkis hins aðilans í öllum stærri
málum. Gömul venja er, að það sé bóndinn, sem
stjórnar að mestu sameiginlegum fjármálum, en
frá laganna hálfu væri ekkert því til fyrirstöðu,
að konan tæki þetta að sér. Ætti auðvitað að gera
sérsamning um meðferð sameiginlegra fjármála
við stofnun hjónabandsins. Hér tel ég, að kven-
réttindabaráttan standi fyrst og fremst við gamla
hefð og venjur og því sérstaklega mikil þörf á
fræðslu og leiðbeiningum konunum til handa.
II. — Ég tel að þær, „fáu íslenzku konur, sem
gegnt hafa opinberum störfum“ hér á landi, hafi
yfirleitt gert það með hinni mestu prýði, og að
miklu sjaldgæfari séu misfellur á slíku starfi
kvenna, heldur en nú á sér stað hjá karlmönnun-
um, og á ég þar auðvitað við hlutfallstölu. Að
hinu leytinu leyfi ég mér ekki að draga af þessu
þá ályktun, að konur ættu sem mest að taka við
þessum störfum af karlmönnunum. Einmitt af
því hvað konurnar eru fáar er líklegt að um úr-
val sé að ræða, bæði að því er snertir hæfileika
og áhuga fyrir þeim störfum, sem konurnar hafa
valið sér. Ekkert tel ég þó benda til þess, að kon-
ur standi hér ekki fyllilega karlmönnunum á
sporði.
III. — Ég tel á því engan vafa, að hin litla þátt-
taka kvenna í opinberum málum stafar að minnsta
kosti eins mikið af áhugaleysi kvennanna sjálfra,
eins og af mótspyrnu karlmannanna. Mörg dæmi
eru um það að konur hafa neitað að láta kjósa sig
í opinberar nefndir, svo sem skólanefndir og hrepps-
nefndir. Tel ég að þessu mikið tjón, bæði fyrir
starfið sjálft og kvennamálefnin í heild.
VI. — Ef átt er við með „gagnrýnendur“ þá
dóma eða mat, sem lagt er á rithöfunda með út-
hlutun listamannalauna árlega, þá fer því víðs
fjarri. IConur hafa þar alla jafna verið mjög fyrir
borð bornar. Ég er þó alls ekki viss um að það sé
aðallega af því að þær eru konur, heldur af hinu,
að þær hafa fæstar gerzt handbendi stjórnmála-
flokkanna. Eins og allir vita, er úthlutunarnefnd
þessara launa kosin pólitískt, og sýnist fyrst og
fremst hafa það hlutverk að hver nefndarmaður
gæti hagsmuna flokks síns, eða þeirra skálda, sem
flokkinn að hyllast. Gengur þetta svo langt, að
orð er á því gert, að þegar líklegt má heita og
kannske eðlilegt, að maður frá einum stjórnmála-
flokknum sé hækkaður, þá verði að semja við ein-
hverja hina flokkana um hækkun á manni frá
þeim, ef samkomulag á að nást í nefndinni. Til
allrar lukku hafa konurnar ekki lent í þessari
spillingu og orðið að standa á eigin fótum. Er þó
ekki loku fyrir það skotið um eina af skáldkon-
um okkar, að hún hafi ýmist verið hækkuð við út-
hlutun eitt árið og svo jafnvel alveg strikuð út
næsta ár, þegar á daginn kom að hún tók óæski-
lega afstöðu í pólitíkinni. Þá er það greinilegt, að
kunningsskapur og skyldleiki við þá, sem úthlutun
fjárins ráða, hefur mikla þýðingu.
Á þessum grundvelli óska ég ekki viðurkenn-
ingar handa skáldkonum okkar, tel meira að segja
miklu betra fyrir þær að vera í „kerlingaflokkn-
um“, sem nú er farið að nefna svo, þar sem les-
endurnir dæma sjálfir, án þess að taka nokkurt til-
lit til listamannalauna eða ritdóma. Hitt er aftur
á móti vitanlega grátlegt, að í ríki listarinnar skuli
vera til karl og kona. Fráleitara mat á snillinni
er vart hægt að hugsa sér.
V. — Ég tel jafnnauðsynlegt að mennta bæði
kynin. Ef um langa sérhæfingu er að ræða, verða
það sjálfsagt allt af fleiri karlmenn, sem þá leið
ganga, en því má ekki gleyma, að á konunni hvílir
vandamesta og þýðingarmesta hlutverk mannkyns-
ins á hverjum tíma, það er að leggja grundvöll-
inn að því, hvernig næsta kynslóð verður úr garði
gerð, með uppeldi fyrstu ára barnsins. Til þess
að leysa þetta starf vel af hendi, þarf konan
menntun og frelsi, i beztu merkingu þessara orða,
því aðeins verða börn hennar fær um að taka við
hinum ýmsu erfiðu hlutverkum framtíðarinnar.
VI. — Ég geng að því vísu að hann hafi orðið
þjóðfélaginu til góðs. Vegna kosningaréttarins hafa
konurnar farið að hugsa meira um almenn mál,
og framlög þeirra til ýmsra menningarmála eru
þegar orðin mikil. Annars er kosningarrétturinn
frá mínu sjónarmiði réttlætismál, hvaða afleið-
ingar, sem hann kann að hafa. Allir menn ættu
að vera fæddir með sömu grundvallarréttindum,
hver svo sem litarháttur þeirra er eða kynferði.
8
1 9. JÚNÍ