19. júní - 19.06.1971, Page 22

Ragnhildur
Helgadóttir:
Uin
almanna*
trjggingar
Ýmis samtök kvenna hafa lengi haft á stefnu-
skrám sínum sitthvað, er snertir félagslegt ör-
yggi og sérstaklega þá þætti, er mestu varða
konur og börn. Ekki er þó svo að skilja, að þær
hafi þar einblínt á eigin hagsmuni og barna sinna,
heldur hefur einnig oftlega verið tekin afstaða
til málefna þeirra, sem við skerta starfsorku búa
vegna aldurs eða sjúkleika. Því er það, að sam-
tök þessi hafa látið frá sér fara ýmsar ályktanir
og tillögur um þessi mál. Nægir að nefna Kven-
félagasamband fslands, Bandalag kvenna í Reykja-
vik og Kvenréttindafélag fslands.
Á vegum ríkisstjórnarinnar hefur verið unnið
að endurskoðun laga um almannatryggingar síð-
astliðið ár. Árangur þess starfs hefur birzt í
formi lagafrumvarps, sem nú nýverið hefur ver-
ið samþykkt með nokkrum breytingum og af-
greitt sem lög frá Alþingi. Stjórn Kvenréttinda-
félags íslands nefndi á seinasta sumri þrjár kon-
ur til að gera úr garði tillögur til hinnar stjórn-
skipuðu nefndar. Völdust í nefndina þær Guðný
Helgadóttir, Jóna Guðjónsdóttir og höfundur þess-
arar greinar. Við gerð tiliagnanna tókum við mið
af ýmsum grundvallaratriðum í eldri tillögum
Kvenréttindafélagsins um tryggingamál. Eru
ýmis þeirra atriða, er okkur voru efst í huga, nú
í hinum nýju tryggingalögum.
Grundvöllur og meginsjónarmið.
Við umræður um almannatryggingarnar veld-
ur það oft misskilningi, hve hinir ýmsu þættir,
sem lögin fjalla um, hvíla á mismunandi grund-
velli. Sameiginlegt þeim öllum er, að um almenn-
an bótarétt er að ræða handa þeim borgurum,
sem uppfylla viss skilyrði, er lögin greina. Rétt-
ur þessi miðast ekki við efnahag nú orðið, eins
og var á fyrri árum trygginganna. Seinustu skerð-
ingarákvæðin, þ. e. ákvæðin, sem skertu bóta-
rétt við vissar tekjur umsækjanda, féllu úr gildi
í árslok 1960. Með afnámi skerðingarákvæðanna
sigraði hið svonefnda tryggingarsjónarmið — að
hver og einn, sem tryggður er, eigi rétt á bótum
við viss atvik og það því fremur sem um skyldu-
tryggingu er að ræða. Hitt sjónarmiðið, sem ýms-
ir telja að eigi að gilda um almannatryggingar,
er framfærslusjónarmiðið — að þeir einir, sem
geta ekki séð sér farborða af eigin rammleik,
eigi að njóta bóta. Er það í rauninni sama sjón-
armiðið og gildir í framfærslumálum sveitarfé-
laganna. 1 verkefnaskiptingu ríkis og sveitarfé-
laga hafa framfærslumál frá fornu fari verið að
mestu á hendi síðarnefnda aðilans, og raunar var
þetta helzti grundvöllurinn að hreppaskipting-
unni í landinu á fyrri tíð.
Þegar hugleitt er, hvort sjónarmiðið eigi að
gilda í almannatryggingum, er rétt að líta á,
hvernig hinir ýmsu þættir eru fjármagnaðir.
Þættirnir eru lífeyristryggingar, fjölskyldubætur,
slysatryggingar og sjúkratryggingar.
Tekjur lífeyristrygginga koma að tæpum þriðj-
20
19. JÚNÍ