19. júní - 19.06.1984, Page 12

óskaði safnið í Gautaborg eftir því við
Norræna húsið að benti yrði á þrjá full-
trúa frá íslandi til að sitja ráðstefnu um
nærræn kvennasögusöfn. Það var bent
á okkur þrjár sem síðar stofnuðum
safnið, en sjálf gat ég ekki farið. Hins
vegar héldu þær því fram, Else Mia og
Svanlaug, þar á fundinum að safnið
væri 'nægilegur stofn að kvennasögu-
safni.
Sumarið 1974 tókum við þá ákvörð-
un að stofna safnið formlega á fyrsta
degi hins alþjóðlega kvennaárs Samein-
uðu þjóðanna eða 1. janúar 1975.“
Áhuginn leynir sér ekki meðan Anna
segir frá og leiðir blaðamann um alla
króka í safninu. Hún sýnir bæði það
sem þegar er komið í skjalaskápa,
snyrtilega flokkað í þar til gerðum
skúffum og eins hitt sem enn er geymt í
alls konar pappakössum og bíður betri
tíma. Þar er til dæmis að finna kassa
með margvíslegu efni er varðar KRFÍ
og annan með gömlum kvennablöðum.
- í honum leynast gömul og lúin eintök
af blaðinu Framsókn allt frá árinu 1895
þegar mæðgurnar Ingibjörg Skapta-
dóttir og Sigríður Þorsteinsdóttir hófu
útgáfu þess merka blaðs á Seyðisfirði. í
sama kassa er einnig 19. JÚNÍ frá þeim
tíma er Inga Lára Lárusdóttir gaf út
mánaðarrit með þessu heiti á árunum
1917 til 1929. í enn einum kassanum er
að finna gamlar blaðaúrklippur,
greinar um dægurmál liðinna ára svo
sem kvennasíðu úr Þjóðviljanum 28.
nóvember 1946 þar sem Þóra Vigfús-
dóttir skrifar hvassyrta grein um sam-
skipti húsmæðra og hins opinbera varð-
andi mjólkurmálin í höfuðborginni.
Þar var líka blaðsíða úr Morgunblaðinu
frá árinu 1925 með grein eftir Halldór
Kiljan Laxness með yfirskriftinni
Drengjakollurinn og íslenska konan.
„Já, mikil ósköp, hér kennir sannar-
lega margra grasa og það er margt
hérna sem gæti verið efni í margar sagn-
fræðiritgerðir“, segir Anna og heldur
áfram að draga fram kassa sem sýna
hversu fjölbreytt efni leynist innan
veggja safnsins. Þegar blaðamaður lýsir
áhyggjum sínum yfir að hafa komið öllu
úr skorðum við að glugga í freistandi
innihald pappakassanna lætur Anna sér
fátt um finnast.
„Hafðu engar áhyggjur, þetta er
alvanalegt; ég er oft í meira en klukku-
tíma að koma gögnum á sinn stað eftir
að hafa fengið gesti í heimsókn í
safnið."
- Koma margir hingað í heimildaleit?
„Já, já, það er talsvert um það, þótt
ég fái nú ekki heimsóknir hvern einasta
dag. Hingað koma t.d. nemendur í fjöl-
brauta- og menntaskólum sem eru að
vinna verkefni ýmist fyrir félagsfræð-
ina, bókmenntir eða almenna íslands-
sögu. Og líka úr háskólanum. Það er
ánægjulegt hversu áhugi á sögu kvenna
hefur glæðst á undanförnum árum. Það
hefur sýnt sig að þörfin fyrir sérstakt
Kvennasögusafn var brýn, því að
almenn bókasöfn hafa ekki að geyma
nema Iítið brot af því sem hér er að
finna og það oft óaðgengilegt fyrir þá
sem eru að kanna sögu kvenna sérstak-
leg, m.a. vegna þess að venjuleg bóka-
söfn skrá ekki efni bókanna eins og hér
er gert.“
Hjónin Anna og Skúli við vinnu. (Ljósmynd
Vilberg Guðnason).
Helmingur íslensku þjóðarinnar
- En hvað um framtíð safnsins,
hefurðu gert þér einhverja hugmynd um
hvað um það verður þegar þín nýtur
ekki lengur við?
„Nú er verið að byggja þjóðarbók-
hlöðu. Konur eru helmingur íslensku
þjóðarinnar. Hvar ætti saga þessa
helmings þjóðarinnar að vera í framtíð-
inni annars staðar en í þjóðarbókhlöð-
unni?
Saga íslenskra kvenna hefir verið
mjög vanrækt svo ekki sé fastara að
orði kveðið. Þetta litla safn til sögu
íslenskra kvenna, sem m.a. er ætlað að
koma að notum fyrir sagnfræðinga og
aðra sem leggja stund á kvennasögu-
rannsóknir, verður að vera í framtíð-
inni á sama stað og flest önnur heimilda-
rit um sögu íslensku þjóðarinnar."
- Nú má segja að Kvennasögusafn
íslands sé angi þeirrar vitundarvakn-
ingar sem átt hefur sér stað meðal
kvenna síðastliðin fimmtán ár eða svo
og hleypt hefur nýju blóði í jafnréttis-
baráttuna. Sem gamall félagi í Kven-
réttindafélagi íslands hvaða augum
lýturþú á þessa þróun?
Hávaði og rauðir sokkar
„Sem jafnréttissinni get ég ekki
annað en fagnað hverju því spori sem
horfir til framfara í þeim málum. Það er
rétt að ég tilheyri þessum gömlu „kven-
réttindakerlingum" sem svo voru kall-
aðar hér áður fyrr og áttu nú ekki upp á
pallborðið alls staðar. Mér finnst sá
hugsunarháttur hafa mikið breyst síðari
árin. Sjálfsagt er það nýju kvennavakn-
ingunni að þakka, en ég skal segja þér
að ég var nú ekki ýkja hrifin af stofnun
Rauðsokkahreyfingarinnar á sínum
tíma. Ég fór á opinn fund hjá þeim
haustið 1970 og las yfir þeim og býsn-
aðist yfir því að þessar ungu konur í út-
löndum og hér heima héldu að þær
væru búnar að uppgötva einhvern
nýjan sannleika, að eitthvað nýtt hefði
átt sér stað þegar „það hafði ekkert nýtt
komið fyrir, nema hávaði og rauðir
sokkar“ eins og ég orðaði það þá.
Á þeim txma fannst mér sjálfsagt að
allar jafnréttissinnaðar konur, ungar og
gamlar, ættu að starfa saman innan
KRFÍ, enda hafði þá nokkru áður verið
12