19. júní - 19.06.1984, Qupperneq 19

Úr undir teppinu ... (Ljósmynd Gunnar
Elísson).
- Undirtitill leikverksins er „Fugl
óttans“ og konurnar virðast almennt
mjög óttaslegnar. Eru konur óttaslegn-
ari en karla að þínu áliti?
„Ég hef kynnst ótta kvenna meira.
Konur búa almennt við meira örygg-
isleysi en karlar og hafa gert það í
gegnum aldirnar, þær hafa ekki haft
tækifæri til að mennta sig og koma
undir sig fótunum af eigin rammleik.
Það er heldur ekki nægilega viður-
kennt hve mikið starf það er að ala upp
börn eins og svo margar konur gera.
Það er auðvitað nóg lífsstarf að hugsa
um 3-4 börn, en mér finnst kona sem
hefur helgað sig börnum sínum síður en
svo ómerkilegri en hin sem er kennari,
þingmaður eða ráðherra. Þær konur
sem átt hafa nokkur börn og hugsað um
þau og ætla út á vinnumarkaðinn aftur
þegar börnin eru vaxin úr grasi eru oft
mjög óttaslegnar. Það er eins og þeim
sé ekki ætlaður neinn staður í tilver-
unni, nema þær hafi eitthvert nám eða
starfsreynslu utan heimilis að baki. Oft
umbreytist þessi ótti í einhverskonar
öfund eða öryggisleysi gagnvart þeim
konum sem standa framarlega í málum,
en sú afstaða byggist oft á hræðslu
kvennanna sjálfra við að standa á eigin
fótum.“
- Leikverkið fékk misjafna gagnrýni
hjá gagnrýnendum dagblaðanna.
Heimir Pálsson segir m.a. í Helgar-
póstinum: „Margrœðni textans er fylgt
skemmtilega eftir í túlkun leikaranna og
skoðandi finnur að hann er skilinn eftir
með mörg vandamál óleyst. Petta erein-
mitt aðalsmerki góðrar listar og mega
aðstandendur vel við una.“ Súsanna
Svavarsdóttir segir hinsvegar í Þjóðvilj-
anutn: „Tónninn í verkinu er æpandi,
konur eru konum vestar." Hvernig
virkar þessi gagnrýni á þig?
„Skrif Súsönnu virkuðu engan veg-
inn á mig. Leiklistargagnrýni get ég
ekki kallað þau. En vel má vera, að
þetta hafi verið almenn gagnrýni á lífið
og tilveruna og hana sjálfa. Leiklistar-
gagnrýni verður að vera fagleg, finnst
mér. Við leikhúsin hér vinnur prófessí-
ónalt fólk og í þau 20 ár, sem ég hef
verið við leikhúsin hef ég aldrei vitað
annað en vel og faglega unnið að sýn-
ingum. Aftur á móti get ég talið á fingr-
um annarrar handar faglegar gagnrýnis-
greinar um leiklist, sem ég hef lesið á
þessum tíma.“
- Eru konur konum verstar?
„Nei, þaðfinnst mérekki. Konureru
góðar við konur, og ef kona er í nauð
getur hún alltaf leitað til einhverrar
konu, móður sinnar, systra eða vin-
kvenna og fengið huggun og heitt kakó!
Karlmenn eiga hinsvegar ekki jafn auð-
velt í þessum efnum. Ég man t.d. þegar
ég var í skóla, þá gátu skólabræður
mínir frekar rætt sín mál við mig eða
aðrar vinkonur sínar en félagana, það
virtist ekki ríkja svo mikill trúnaður
milli karla. En í dag finnst mér þetta
vera að breytast. Ég á þrjá syni og mér
finnst á strákunum mínum að meiri
trúnaður ríki milli þeirra og félaga
þeirra nú en ég man eftir er ég var á
svipuðum aldri. Hlutirnir eru að
opnast, karlmenn hafa líka jafnari rétt
til barna sinna en áður var.“
- Amman í leikritinu, móðir Lóu virð-
ist eiga talsverðan þátt í að kúga hana og
þá í skjóli veikinda sinna.....
„Já, það hafa auðvitað allir einhvern
til þess að kvarta við, í mínum huga er
amman þó ekki beinlínis meðvitaður
harðstjóri. Hún ætlar ekki að kúga
Lóu, hún er fyrst og fremst óttaslegin;
sjúklingur á heimili dóttur sinnar og
hrædd við að verða send á stofnun. Hún
notar svo veikindin í samskiptum þeirra
Lóu, hún finnur veikan punkt í Lóu
sem hún notfærir sér, og Lóa nærist líka
á því að hafa hana. Þetta er algengt í
samskiptum fólks í einhverjum mæli,
en þarna hjá þeim mæðgunum er þetta
farið að verða hættulegt.“
- Lóa virðist mjög bœld, bœði kyn-
ferðislega og á öðrum sviðum. Hún á
við talsverð drykkjuvandamál að stríða
og gamla konan heldur að henni flösk-
unni. Og einhversstaðar íleikritinu segir
hún: „ég vona bara að maðurinn minn
fái sér viðhald... “
„Já móðirin hefur sterk tök á henni.
Sjálf er hún kynferðislega bæld eins og
svo margar konur af þessari kynslóð.
Lóa er því með mikla sektarkennd,
bæði vegna drykkjunnar og hins hve
hún sjálf er kynferðislega hamin.“
- Ein spurning í lokin, hvað er undir
teppinu hennar ömmu?
„Vínflaska... og kannski eitthvað,
fleira."
Texti:
Valgerður
Jónsdóttir
19