19. júní - 19.06.1984, Side 57

Jafnréttið og samskipti kynjanna
til grundvallar þeim baráttustyrk sem
hvert félag býr yfir. Svo geta félög haft
sterka samningsstöðu ef þau geta
stöðvað ákveðna mikilvæga þætti at-
vinnulífsins eins og t.d. félög mjólkur-
fræðinga, flugumferðarstjóra, lækna
o.s.frv.
Almennt má segja að samstaðan sé
lykillinn að styrkleika félaganna. Stórir
vinnustaðir sameina, margir smáir
sundra. Ræstingakonur sem vinna á
kvöldin á ótalmörgum tvístruðum vinnu-
stöðum eiga eflaust erfitt mcð að beita
sér sameiginlega.
— í seinustu kjarasamningum varmikib
talað um fjölskyldutekjur láglaunahóp-
anna, greinilega til þess að draga athygl-
ina frá hinum ömurlega lágu launum.
Hvernig getur verkaiýðshreyfingin sam-
þykkt að þannig sé hætt að meta störfin
sjálf til launa en athyglinni heint að hjú-
skaparstétt og barnafjölda viðkomandi
starfsmanna?
„Þetta er ekki allskostar rétt, í kjara-
samningum er ekki lögð nein áhersla á
fjölskyldutekjur. Það er gert hinsvegar
ef finna þarf leiðir til að bæta kjör
ákveðinna hópa fram hjá samningum á
vinnumarkaði, og kostnaði er beint til
hins opinbera. Með vaxandi þátttöku
kvenna á vinnumarkaði sem hefur nú
uppá síðkastið haldist í hendur við
almennt rýrnandi kjör, hefur það ekki
þótt óeðlilegt, að athuga framfærslu-
kostnað (vísitölu) fjölskyldunnar sam-
tímis, tekjum fjölskyldunnarsem heild.
Það er hinsvegar af og frá að við samn-
inga um kaup og kjör hafnarvcrka-
manna, svo eitthvert dæmi sé tekið, séu
tekjur eiginkvenna þeirra notaðar til
frádráttar eða einhverrar viðmiðunar."
Kynin samcinist en sundrist ekki
- Hvað geta konur gert til að rétta hlut
sinn?
„Ég tel rétt hjá konum að halda
áfram mikilli upplýsingu um kjör sín.
Það er rétt lcið. Það er erfitt fyrir kon-
urnar að bcrjast bæði við atvinnu-
rekendur og gegn karlmönnum í senn.
Eina forsenda þess að konum takist að
bæta kjör sín, er að þær berjist við hlið
karla en ekki á móti þeim. Kynin sam-
einist en sundrist ekki. Ég tel að eina
rétta leiðin sé sú, að félög eins og t.d.
Framsókn og Dagsbrún verði samein-
uð. Ég hef áhuga á og finnst eðlilegt og
nánast nauðsynlegt að ófaglærð félög á
höfuðborgarsvæðinu sameinist til þess
að geta betur bætt kjörin almcnnt - og
til að draga úr þeim launamun sem er á
körlum og konum og að lokum að láta
hann alveg hverfa.“
- A þessi erfiða barátta sér líffræðilegar
orsakir?
„Karl og kona eru á ýmsan hátt
ólíkar verur að upplagi. Lífsprinsip
karlmannsins er annað. Hann er
harður, óbilgjarn, yfirborðskenndur og
árásargjarn. Hann hefur ýmsa eðlis-
þætti ágirndar og sækist eftir utanað-
komandi upphefð. Hann hugsar óhlut-
stætt, býr sér til forsendur og fyrirbæri
til að búa til kenningar um. Lífsprinsip
konunnar er annað. Hennar gildi eru
öll mýkri. Hún er gefandinn í lífinu en
Fráskilin móðir á sextugsaldri:
Margar kortur á mínum aldri
kunna ekkert á samfélagið
„Kvennavakningin hefur haft
áhrif á fólk á áttunda áratugnum.
Þetta hefur verið erfitt og umbrota-
samt tímabil fyrir okkur sent höfum
verið að koma upp börnum s.l. tvo
áratugi. Óróinn hjá unga fólkinu og
árásir á heimilislífið hafa gert hjóna-
bandinu erfitt fyrir. Við höfðurn
búið við viðtekið kerfi - svo dynur
gagnrýni á hjónabandið og menn
fara að efast og hætta að rækta slíka
stofnun.
Margt ungt fólk gerði tilraunir
með kommúnubúskap og ófriður
skapaðist á heimilum þessa fólks.
Menn fundu fljótt í kommúnunum
að enginn getur haft alla sína henti-
semi. Ýmsar reglur um verkaskipt-
ingu sem unglingarnir vildu ekki
hlíta hcima hjá sér, giltu einnig í
kommúnunni. Tilraunir með breytt
sambýlisform eru núna búnar að
vera. Annað hvort býr fólk í kjarna-
fjölskyldu eða býr eitt.“
Margar einstæðar mæður
að basla
„Það eru núna átakanlega margar
einstæðar mæður að basla. Samfé-
lagið er lítið hliðhollt konum. Börn
alast upp hundruðum saman án þess
að kynnast karlmanni; hjá ein-
stæðum mæðrum, fóstrum, konur
kenna þeim í skólanum."
- Telurðu að jafnréttisumrœðan
hafi komið konum til góða á ein-
hvern hátt?
„Já, en hún ruglaði líka margar
konur í ríminu, sem voru áður vissar
um stöðu sína. Konunum sem eftir
sitja heima finnst þær verða út-
undan.“
- Hvaða áhrif hefur umræðan haft
á karlmenn á aldrinum 40-60 ára?
„Þeir hafa í raun og veru aldrei
tekið þátt í breytingunum og lítið
sett sig inn í þessi nýju viðhorf. Jafn-
réttisumræðan hefur farið mjög í
taugarnar á mörgum karlmönnum.
Þeir vilja hafa heimilið í föstum
skorðum eins og áður. Margir hafa
rifið sig burt frá fjölskyldunni og
hafa þá lítið lagt niður fyrir sér fjár-
hagslegar afleiðingar þess að skipta
heimili í tvennt. Það er dýrt að
borga allt af einum launum og með-
lagið er svo lágt að það dugar ekki
fyrir vikulegri bíóferð og strætó yfir
mánuðinn fyrir barnið. Mér er ofar-
lega í huga það sem snýr að börn-
unum og það er of algengt að for-
eldrar þjóni lund sinni án tillits til
þeirra.
Hjónaskilnaður eftir 30 ára sam-
búð er reiðarslag. Menn gera sér
ekki grein fyrir hvað þetta er mikil
röskun. Vina- og frændtengsl rofna
meira eða minna. Ég var heppin að
vera komin í vinnu áður en maður-
inn ntinn fór að heiman og heimilið
leystist upp, en margar konur á
mínum aldri kunna ekkert á samfé-
lagið.“
57