Fréttablaðið - 01.04.2011, Blaðsíða 24

24 1. apríl 2011 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Það er eðlilega mikið rætt um stjórn-lagaráðið. Þar hafa 25 einstaklingar
ákveðið að sinna þeirri lýðræðislegu
skyldu sem þjóðin og Alþingi kalla þá til
að semja tillögu að nýrri stjórnarskrá
fyrir lýðveldið Ísland.
Það hefur flest verið reynt til þess að
koma í veg fyrir að þessi tilraun tækist.
Síðast var úrskurður sexmenninganna í
Hæstarétti alvarleg atlaga. Sjálfstæðis-
flokkurinn beitti sér gegn þessari til-
raun. Hann hefur yfirleitt verið á móti
endurskoðun stjórnarskárinnar. Þó
er frá því ein alvarleg undantekning.
Það var 1995 þegar mannréttindakafl-
inn var skrifaður inn í stjórnarskrána
í samkomulagi allra flokka á Alþingi.
Þá hafði Geir H. Haarde forystu um
málið af hálfu síns flokks. Þá hafa oft
verið gerðar breytingar á kosninga-
köflum stjórnarskrárinnar, 1959, 1983,
1999. Alltaf í samkomulagi. En það sam-
komulag hefur ekki síst verið háð vilja
Sjálfstæðisflokksins. Hann hefur í raun
ákveðið efnið og hraðann.
Nú er hins vegar margt jákvætt að
gerast einmitt af því að Sjálfstæðis-
flokkurinn ræður ekki. Þetta er ekki
sagt nema af því að það er staðreynd
og ekki af neinni meinbægni í garð
íhaldsins.
Eitt af því sem er að gerast af því að
Sjálfstæðisflokkurinn er ekki við völd
er víðtæk vinna við endurskoðun stjórn-
arskrárinnar. Það er fagnaðarefni. Og
stjórnlagaráð er orðið til. Það er skyn-
samleg lausn á flókinni stöðu.
Nú bíðum við hin spennt eftir niður-
stöðunni og munum samviskusamlega
fylgjast með umræðum í stjórnlagaráði.
Verða þær ekki örugglega í heyrenda
hljóði? Verður almennilegt pláss fyrir
áheyrendur því fleiri en ég munu
vilja fylgjast með. Verður umræðum
kanski sjónvarpað um útsendingarkerfi
Alþingis?
Heyrst hefur frá andstæðingum
málsins að stjórnlagaráðið hafi veikt
umboð. Ekki hefur verið skilgreint í
hverju sú veiking er fólgin. Hvernig
munu þeir sem telja sig hafa veikt
umboð vinna öðru vísi en þeir sem hafa
sterkt umboð? Fróðlegt verður að fylgj-
ast með því. Vonandi sést enginn munur
á þessu fólki; vonandi verður þjóðar-
heill leiðarljósið í vinnu hvers stjórn-
lagaráðskarls og hverrar stjórnlaga-
ráðskonu.
Hvað er veikt umboð?
Stjórn-
lagaráð
Svavar
Gestsson
fyrrv. mennta-
málaráðherra
Bábiljur og sjálfsmyndin
Þjóðmálaumræða hér á landi hefur
lengi einkennst af kunnuglegum
stefjum, goðsögnum eða minnum,
sem eiga rætur sínar í þjóðernisvitund
og sjálfsmynd þjóðarinnar. Þekkt
staðreynd er að sú orðræða æsist og
eflist til mikilla muna þegar meint ógn
steðjar að sjálfsmyndinni sem hópar
vilja viðhalda.
Hver kannast ekki við vísanir í
frelsisþyrsta víkinga sem flúðu til
Íslands undan ofríki Noregskonungs,
eða smáríkið sem lagði Bretland hvað
eftir annað í þorskastríðunum?
Bábiljumet
Af einhverri ástæðu hefur
Icesave-málið, sem snýst fyrst og
fremst um krónur og aura, kallað
þessa tilhneigingu fram hjá sumum,
en óformlegt met var sett í þessum
málum hér í Fréttablaðinu síðastliðinn
miðvikudag. Þar skrifar áhyggjufullur
atvinnurekandi stuttan en skorinorðan
pistil um ókosti Icesave og tekst
á undraverðan hátt að troða nær
öllum þekktum klisjum um „sérkenni
Íslendinga“ inn í nokkrar málsgreinar.
Þar má finna vísun í „fornar
nýlenduþjóðir“ og sigur á
heimsveldi í landhelgismálum,
auk þess sem Jón Sigurðsson
og 200 ára afmæli
hans er fléttuð
inn í myndina.
Væmnar goðsagnir
Málflutningur af þessari sort, sér-
staklega varðandi þorskastríðin, var
afgreiddur snyrtilega af sagnfræðingn-
um Guðna Th. Jóhannessyni í nýlegri
grein hér í blaðinu. Þar segir Guðni
í niðurlagi: „Saga þorskastríðanna
er merk saga smáþjóðar í hörðum
heimi, allt of merk til að hún sé gerð
að væminni goðsögn um einhug og
frumkvæði sem ekki var.“
Andstæðingar Icesave geta eflaust
byggt upp málflutning sinn með
því að beina athyglinni að merg
málsins. Þeir ættu því ekki að þurfa
að grafa upp þjóðernishyggju-
lummur og dubba þær upp sem
fullgild rök. thorgils@frettabladid.is
50%
AFSLÁTTUR
TORTILLA M/OSTI OG
SKINKU, BORIÐ FRAM
M/SALATI. ÁÐUR 690.-
NÚ 345.-
TILBOÐIÐ GILDIR DAGANNA 1. - 17. APRÍL
ILVA Korputorgi, Blikastaðavegi 2-8,
112 Reykjavík, sími 522 4500 www.ilva.is
mánudaga - föstudaga 11-18:30
laugardaga 10-18, sunnudaga 12-18
einfaldlega betri kostur
T
alsverð vinna hefur verið lögð í að reikna út hvað Ice-
save-samningurinn muni kosta Íslendinga. Þar er engin
ein tala örugg. Samninganefnd Íslands hefur nefnt 32
milljarða, sem er tala byggð á ákveðnum forsendum um
meðal annars gengis- og efnahagsþróun og endurheimtur
þrotabús Landsbankans. Kostnaðurinn gæti orðið lægri, jafnvel
enginn, en líka talsvert hærri, eftir því hvernig mál þróast.
Minna hefur verið fjallað um hvað það kosti, felli kjósendur
samninginn í þjóðaratkvæðagreiðslunni eftir rúma viku. Á margar
afleiðingar þess er erfitt að leggja mat. Endi Icesave-deilan fyrir
dómstólum er fræðilegur möguleiki að Ísland þurfi ekki að borga
neitt í innstæðutryggingar, en það gæti líka þurft að borga miklu
meira, og á mun óhagstæðari kjörum en um hefur verið samið.
Þetta kostnaðarmat snýst hins
vegar eingöngu um innstæðu-
tryggingarnar sjálfar. Annar
kostnaður er líklegur til að falla
á íslenzka skattgreiðendur, falli
Icesave-samningurinn.
Í fréttaskýringu hér í blaðinu í
gær var fjallað um þá staðreynd
að alþjóðleg lánshæfismatsfyrir-
tæki hafa boðað endurskoðun á lánshæfiseinkunn Íslands eftir
þjóðaratkvæði. Moody‘s hefur þannig sagt að líkur séu á að einkunn
Íslands fari í svokallaðan ruslflokk, verði samningnum hafnað.
Viðbrögðin við yfirlýsingu Moody‘s hafa meðal annars verið að
rifja upp að lánshæfismatsfyrirtækin hafi gert margháttuð mis-
tök í aðdraganda hinnar alþjóðlegu bankakreppu. Það er réttmæt
gagnrýni, en eins og kom fram í fréttaskýringu Fréttablaðsins í
gær breytir það ekki þeirri staðreynd að hinn alþjóðlegi fjármagns-
markaður tekur enn mark á matsfyrirtækjunum og margir fagfjár-
festar eru bundnir af reglum, sem gera þeim beinlínis ómögulegt
að fjárfesta í skuldabréfum undir tiltekinni lánshæfiseinkunn.
Tómas Ingi Olrich, fyrrverandi sendiherra, segir í blaðinu í gær
að með því að gangast við nýjum Icesave-samningi ætti tregðan
til að lána hingað peninga enn að aukast, með því að þannig hafi
verið aukið á skuldir ríkisins. Lánshæfismatseinkunnir byggjast
hins vegar að sjálfsögðu ekki eingöngu á því hversu mikið ríki
eða fyrirtæki skulda, heldur hversu líklegt er að þau standi við
skuldbindingar sínar. Verði Icesave-samningurinn felldur verður
það augljóslega túlkað þannig að Ísland sé ólíklegra en áður til að
standa við skuldbindingar sínar.
Tryggvi Þór Herbertsson, hagfræðiprófessor og þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, reynir í grein í Fréttablaðinu í dag að leggja mat
á hvað það þýddi fyrir kostnað við endurfjármögnun skulda opin-
berra aðila á Íslandi, þ.e. skulda sem skattgreiðendur bera ábyrgð
á, ef lánshæfismat landsins lækkaði niður í ruslflokk. Niðurstaða
hans er að falli Icesave-samningurinn, myndi það þýða 27-43 millj-
örðum króna hærri fjármögnunarkostnað á ári fyrir skattgreið-
endur, eða 135 til 216 milljarða á fimm árum. Þá tölu ber Tryggvi
við hugsanlegan 47 milljarða kostnað við Icesave-samninginn (sem
er svartsýnna mat en hjá samninganefnd Íslands).
Kjósendur sem eru að gera upp hug sinn ættu að hafa hugfast
að þetta eru 135 til 216 milljarðar, sem líklegt er að leggist á skatt-
greiðendur til viðbótar við þann kostnað, sem kann að hljótast af
töpuðu dómsmáli um Icesave-skuldbindingarnar. Viljum við taka
þá áhættu líka?
Ekki er hægt að horfa framhjá viðhorfum láns-
hæfismatsfyrirtækjanna til Icesave.
Hvað kostar nei?
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN