Fréttablaðið - 01.04.2011, Side 28

28 1. apríl 2011 FÖSTUDAGUR
Nei við Icesave
Sá mikli skáldjöfur og skemmtipenni, Hallgrímur
Helgason, reit um öfugt Icesave
á dögunum og kallaði Britsave.
Fór yfir staðreyndir með öfugum
formerkjum án hlutdrægni. Að
minnsta kosti miðað við skáld.
Pæling Hallgríms er væntan-
lega sú að setja okkur í spor við-
semjendanna og spyrja hvernig
málið sneri ef okkar eigin landar
hefðu tapað á viðskiptum sínum
við breskt bankaútibú á Íslandi
en breskir þegnar í heimaland-
inu hins vegar stikkfrí í skjóli
neyðarlaga.
Spyrji nú hver Íslendingur
sig sjálfan hvort hann fremur
myndi átelja eigin landa sem létu
blekkjast af gylliboði breska úti-
búsins eða krefja bresku þjóð-
ina um endurgreiðslu þeim til
handa? Fyndist okkur óeðlilegt
af Bretum að vernda eigin þegna
fram yfir aðra yrði heildstætt
bankahrun þar í landi? Mynd-
um við ásækja þá fyrir misvís-
andi yfirlýsingar ráðamanna?
Beita hryðjuverkalögum, hót-
unum og þrýstingi? Ætla bresku
þjóðinni heilan Versalasamn-
ing til borgunar með vöxtum og
vaxtavöxtum? Svari hver fyrir
sig.
Ákvæði EES um innistæðu-
tryggingar kveða á um inni-
stæðusjóði EES -ríkjanna
til að bregðast við hruni
bankastofnana. Bankakerfin
skuli sjá um áfyllinguna undir
eftirliti hins opinbera. Bank-
arnir á Íslandi rændu þessu
fé eins og öðru og eftirlitið úti
á túni. En er Ísland eina EES-
ríkið sem þannig er ástatt um?
Hvernig ætli innistæðutrygging-
arsjóðir annarra EES-ríkja séu í
stakk búnir til að mæta þjóðar-
hruni? Líkast er lítið hald í þessu
ákvæði ef til kæmi. Vilji menn
hins vegar virkja þetta ákvæði
þrátt fyrir augljósan ágalla má
benda á annan ágalla. Nefnilega
þann að þó hið opinbera gangist
við eftirlits skyldu er ekkert sem
segir að sé hún vanrækt skuli
viðkomandi ríki borga brúsann.
Þetta hafa lögfræðingar ítrekað
bent á.
Inngrip forsetans í Icesave-
deiluna hafa sætt gagnrýni. Þau
eru þó samkvæmt stjórnarskrá
og varin lýðréttindi. Íslenzka
þjóðin mun því ganga aftur
að kjörborðinu í aprílbyrjun.
Margir eru skiljanlega orðnir
þreyttir á þessu vafstri en að
samþykkja Icesave þýðir ekki
að við séum laus við okið heldur
þvert á móti að skuldbindingin
sé okkar. Gætum líka að því að
óvissa um endanlega upphæð er
mikil. Björtustu spár miða við
100% skil úr þrotabúi Lands-
bankans, þær svörtustu nálgast
núllið. Sömuleiðis er enn óútkljáð
hverjir munu sitja að forgangi í
þrotabúið og óvíst að íslenzka
ríkið verði þar í öndvegi. Þessi
vafi gerir Icesave að óútfylltum
víxli. Tal um lokun lánalína og
einangrun hirði ég lítt um enda
sýnt sig að vera marklaust.
Alvarlegast við samþykkt Ice-
save er þó þetta: Íslenzk þjóð er
ekki að taka á sig skuldir örv-
asa manna heldur ránsfeng ein-
staklinga sem við sjáum enn sem
hluthafa, fjárfesta, stóreigna-
menn og rekendur risakompanía,
bæði heima og heiman. Þeir
gangast ekki við glæpum sínum,
sýna hroka og yfirlæti og ljóst að
enginn þeirra mun reiða krónu af
hendi ótilneyddur. Já við Icesave
losar alla þessa menn úr viðjum
og við þeim tekur alsaklaust fólk.
Nei við Icesave mun hins
vegar beina sjónpípum Breta og
Hollendinga einmitt að þessum
einstaklingum, hinum einu og
sönnu sökudólgum. Stjórnvöld
beggja ríkja munu finna þá í
fjöru og hundelta. Nei við Ice-
save inniber þannig dómstóla-
leið en hún verður ekki gegn
íslenzka ríkinu og skattborgur-
um þess heldur bankaræning-
junum sjálfum. Segjum því NEI
við Icesave.
Icesave
Lýður
Árnason
læknir og kvikmynda-
gerðarmaður
Þeir gangast ekki við glæpum sínum,
sýna hroka og yfirlæti og ljóst að eng-
inn þeirra mun reiða krónu af hendi
ótilneyddur.
Matsfyrirtækið Moody‘s segir allar líkur á því að fyrirtækið
setji íslensk ríkisskuldabréf í rusl-
flokk fari svo að þjóðin hafni Ice-
save-samkomulaginu í
þjóðaratkvæðagreiðslu.
„Fari svo að þjóðin sam-
þykki samninginn er lík-
legast að við breytum
horfum úr neikvæðum
í stöðugar,“ segir einn-
ig í svari við fyrirspurn
frá blaðamanni Bloom-
berg-fréttastofunnar en
Ísland er nú metið með
einkunnina Baa3 með
neikvæðum horfum.“
(sjá www.visir.is 23.
febrúar 2011).
Ef marka má framan-
greinda yfirlýsingu
Moody‘s eru miklir
hagsmunir í því fólgnir
að hafna lögunum um
Icesave vegna kostnað-
ar við endurfjármögn-
un erlendra skulda hins
opinbera. Samanlagðar
heildarskuldir hins opin-
bera, Landsvirkjunar
og Orkuveitu Reykja-
víkur eru nú um 1.350
milljarðar króna sam-
kvæmt upplýsingum frá Seðlabanka
Íslands. Mikið af þessum fjármun-
um hefur farið í fjárfestingar sem
hafa mun lengri endurgreiðslutíma
en skuldirnar. Af þeim sökum er
eðlilegt að hluti þessara skulda sé
endurfjármagnaður. Jafnframt þarf
að stofna til nýrra skulda vegna
nýrra verkefna í framtíðinni, t.a.m.
vegna Hverahlíðar, Þeistareykja og
Búðarháls.
Kostnað sem líklegt er að falli á
ríkissjóð vegna IceSave er sann-
gjarnt og rétt að skoða í samhengi
við þann ávinning sem hlytist af
samþykktinni. Talið er að líklegast
sé að ríkið muni þurfa að bera 47
milljarða kostnað vegna Icesave.
Sá kostnaður er tæp 3,5% af áður-
greindum skuldum hins opinbera.
Ef marka má orð Moody‘s þarf
ríkið því að reiða fram 47 millj-
arða á næstu fimm árum til að við-
halda lánshæfismati sínu og tryggja
endurfjármögnun 1.350 milljarða
skulda á alþjóðamarkaði á næstu
árum.
Ef samningnum verður hins
vegar hafnað er svo til öruggt að
endurfjármögnun skulda verður
bæði erfiðari og dýrari. Erfitt er að
segja nákvæmlega til um hver mun-
urinn er á fjármögnunarkostnaði
ríkis sem er í ruslflokki
og ríkis sem er með fjár-
festingareinkunn. Vís-
bendingar er þó að finna
með því að bera saman
vexti á ruslskuldabréfum
og skuldabréf fyrirtækja
með fjárfestingareinkunn
í Bandaríkjunum. Nú um
stundir er munurinn á
þessum tveim flokkum
3,2% á ári. Sú vaxtapró-
senta gefur um 43 millj-
arða á ári miðað við 1.350
milljarða höfuðstól. Ef
við hins vegar lækkum
muninn í 2% í varúðar-
skyni þá er munurinn 27
milljarðar á ári. Þess má
einnig geta að vaxtaálag
Portúgals er nú 5,65% og
Grikklands 9,80% sem
gefur vísbendingar um
að kjör Íslands yrðu um
5,44% í stað 2,24% nú
(reyndar myndi betri ein-
kunn í kjölfar samþykkt-
ar lækka núverandi álag,
en það er önnur saga og
lengri).
Nú er auðvelt að bera sviðsmynd-
irnar tvær saman:
1. Samningar samþykktir og fjár-
festingaeinkunn tryggð. Þá er lík-
legast að ríkissjóður þurfi að greiða
Bretum og Hollendingum 47 millj-
arða á næstu fimm árum.
2. Samningnum hafnað og ein-
kunn fer í ruslflokk. Þá er líkleg-
ast að fjármögnunarkostnaður verði
27-43 milljörðum hærri á ári vegna
lélegra lánshæfismats sem gefur
135 til 216 milljarða á fimm árum.
Ef menn vilja taka ákvörðun um
hvort þeir samþykkja eða hafna Ice-
save út frá kostnaði við endurfjár-
mögnun skulda hins opinbera þá er
augljóst hvor kosturinn er valinn –
þetta er hið ískalda hagsmunamat.
Hið ískalda
hagsmunamat
Icesave
Tryggvi Þór
Herbertsson
þingmaður
Sjálfstæðisflokksins
Ef menn vilja
taka ákvörð-
un um hvort
þeir sam-
þykkja eða
hafna Icesave
út frá kostn-
aði við endur-
fjármögnun
skulda hins
opinbera þá
er augljóst
hvor kostur-
inn er valinn
Rökin fyrir því að Íslending-ar samþykki Icesave-kröfur
Breta og Hollendinga jafnast á
við rök handrukkarans sem ógnar
saklausum vegfarendum og hefur
af þeim fé. Vegfarendurnir þora
ekki að standa á rétti sínum og láta
undan kúgunum.
Hvað sem því líður er ljóst að
ef ríkissjóður gerir kröfur Breta
og Hollendinga að skuld þá gerir
hann vonda stöðu sína enn verri.
Jafnvel má telja líklegt að hann
stefni hraðbyri í gjaldþrot. Árið
2001 fóru 20% af heildartekjum
ríkissjóðs Argentínu í vaxtagjöld,
og brúttó skuldir hans voru um
54% af landsframleiðslu. Árið
eftir var hann lýstur gjaldþrota. Í
dag fara um 22% af heildartekjum
hins íslenska ríkissjóðs í vaxta-
gjöld, brúttó skuldir hans eru um
90% af landsframleiðslu og halla-
rekstur mikill. Er þorandi að bæta
Icesave-klafanum ofan á þá byrði?
Skattahækkanir eru hættar að
skila sér í aukinni skattheimtu svo
auknum álögum á ríkissjóð þarf að
mæta með lántökum og djúpum,
hröðum og sársaukafullum niður-
skurði á rekstri hins opinbera.
Mun Icesave-klafinn draga
erlendar fjárfestingar með sér til
Íslands, eins og margir hafa haldið
fram? Hugsanlega. En hvaða gagn
er að því ef ríkissjóður verður
gjaldþrota og Alþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn tekur við efnahagsstjórn
Íslands? Sennilega lítið. Þeir, sem
vantar erlent fjármagn, verða ein-
faldlega að sannfæra fjárfesta um
arðsemi áætlana sinna. Arðsamar
fjárfestingar laða að sér fjármagn.
Aðrar ekki. Ef stjórnvöld vilja laða
fjármagn til landsins, ættu þau að
hætta að áreita efnahagslíf lands-
manna með síbreytilegum reglum,
höftum, sköttum og tilheyrandi
doða og óvissu.
Hvað vakir fyrir stjórnvöldum
að róa svona hart að því að taka
við Icesave-kröfum Breta og
Hollendinga? Þingmenn Vinstri-
grænna eru varla á höttunum eftir
fjármagni til fleiri virkjanafram-
kvæmda, eða hvað? Er verið að
friðþægja Alþjóðagjaldeyrissjóðn-
um svo hann láni okkur meira fé
til að lengja í hengingaról gjald-
þrots sem vofir yfir Íslandi?
Hvað vakir fyrir fjölmiðlamönn-
um að flytja jafneinhliða og jafn-
linnulausan áróður fyrir sam-
þykkt Icesave-laganna og raunin
er? Liggur einhver Samfylkingar-
þráður í gegnum þá starfsstétt?
Hvað hafa embættismenn Evr-
ópusambandsins lofað íslensk-
um ráðamönnum ef þeim tekst
að hengja Icesave-klafann á háls
íslenskra skattgreiðenda?
Icesave-lögin eru rússnesk
rúlletta þar sem fimm af sex byssu-
hólfum eru hlaðin. Viltu spila?
Rússnesk rúlletta
Icesave
Geir
Ágústsson
verkfræðingur
SKULDAKREPPA
EVRÓPU
www.hr.is
Dr. Lee Buchheit fjallar um skuldakreppu Evrópu í sögulegu samhengi
á hádegisfundi í Háskólanum í Reykjavík í dag, föstudag, kl. 12:10–13:00.
Lee Buchheit er lögmaður og sérfræðingur í alþjóðlegum lánasamningum og
skuldasamningum sjálfstæðra ríkja. Buchheit hefur kennt lögfræði við suma
virtustu háskóla heims og er einn meðeigenda alþjóðlegu lagaskrifstofunnar
Cleary Gottlieb Steen & Hamilton LLP.
Lee Buchheit lauk doktorsprófi frá Pennsylvaníu háskóla árið 1975 og
diplómagráðu í alþjóðalögum frá Cambridge University árið 1976. Hann hefur
skrifað tvær bækur á sviði þjóðréttar og meira en 40 greinar um málefni tengd
sínu sérsviði. Buchheit hefur hlotið ýmsar alþjóðlegar viðurkenningar fyrir
starf sitt, þar á meðal International Financial Law Review’s Lifetime
Achievement Award. Lee Buchheit hefur leitt starf samninganefndar Íslands
um Icesavesamningana frá því snemma árs 2010.
Fundarstjóri: Dr. Ragnhildur Helgadóttir
Fundarstaður: Háskólinn í Reykjavík, Bellatrix
Fundurinn er haldinn á vegum lagadeildar og viðskiptadeildar
Allir velkomnir!