Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1915, Side 80

74
Sigurður Guðmundsson:
r IÐUNN'
hér brugðist vonum margra ágætra manna. Þráit
fyrir alt skellur nú á lang-stærsta stríðið, er sögur
fara af. Og engin mannleg íþrótl er spöruð til að
drepa menn og kvelja, og eyða sumum snildarverkum
menningarinnar. Fátækt málsins er tilfinqanleg, þá er
dæma á slíka glæpi. Hvað er um allar framfarirnar,
alt gagnið af stórfenglegri starfsemi spámanna og
spekinga, kennimanna og skálda? spjrrjum vér aftur.
Er þá öll siðmenning draumur einn? Hver tryggir
það nú mannvinum og þeim aðalsmönnum, er láta sig
nokkru skifta framtíðarliag mannlífsins hér á jörðu,
að stríðin gjósi ekki upp aftur og aftur á æfi þjóð-
anna með ógnum þeim og siðspillingum, er þau hljóta
að bafa i för með sér? Ef svo fer, er öll siðmenningar-
viðleitni hið hræðilegasla Sisyfosarstarf.
Á þessa leið hljóta menn að spyrja. Áður en ég
lýk erindinu, vík ég að svörunum, athuga, hvort
nokkur ljósglæta sjáist í þessu reginmyrkri. —
En því miður standa mikiu íleiri en víðfleygir
hugsjónamenn og mannvinir við rústir bjartra drauma
og Ijúfra vona. Allir eigum vér drauma, er aldrei
ræltust, voru orðnir að öskuhrúgu kringum hádegi
lífsins. »Gamalt skáldarugl«, liugsar margur. Nokkuð
er hæft i því, en alvöruefni er þetta þó. Hégómamál
voru þeir, margir þessir draumar, og vel fór, að lifið
eyddi þeim skjótt. En útlendur rithöfundur hefir sagt,
að þessar draumsjónir vorar og Ijúflingsvonir væru
oft merki aíla, er í oss byggju og krefðust atvinnu,
sýndu, að vér ættum efnivið göfgrar tegundar, þann
er oss bæri að smíða úr veglega bústaði. Og livað
getur sorglegra en að sjá slíkan efnivið, hálfsmíðaðan
eða lítt smíðaðan, brenna til kaldra kola eða ónjrt-
ast á einhvern hátt? Þá er ég velti þessum rökum
fyrir mér, virðist mér sem ég liafi naumast kynst
nokkrum hæfileikamanni, sem heíir ekki séð slíka
sjón í lífi sjálfs sín, ef hann hefir haft glögt auga á þau