Búfræðingurinn - 01.01.1946, Page 12

10
B Ú FRÆÐINGURINN
í Noregssaltpétri var um 77% a£ kalsíumnitrati, Ca(N03)2, og svarar það til
um 13% af köfnunarefni. Vegna þess, að kalksteinn s<1, cr notaður var við fram-
leiðslu Norcgssaltpéturs var dökkur á lit, varð áburðurinn nokkuð dökkur.
Hann var kornóttur og vatnssjúgandi og þoldi illa geymslu, neina í vatnsþéttum
umbúðum.
Framleiðslu Noregssaltpéturs er nú hætt, vegna þess, að orkueyðslan við
þessa framleiðsluaðferð var allt of mikil. Til þess að liinda eitt tonn af köfn-
unarefni í Noregssaltpétri, þurfti G8000 kílóvattstundir. En til þess að binda
sama köfnunarefnismagn í kalksaltpétri með framlciðslu ammoníaks þurfti að-
eins 19000 kílóvattstundir.
Af þcssum ástæðum voru saltpctursverksmiðjurnar í Noregi umbyggðar eftir
1927, og cftir það var bægt að framleiða 3 til 4 sinnutn meira af saltpétri með
sömu orku og hafði verið notuð áður.
Framlciðsla Norcgssaltpéturs hefur haft mikla þýðingu fyrir Norðurlönd.
Hann var fyrsti cfnafræðilega tilbúni áburðurinn, scm gat frá 1906 keppt við
Chilesaltpéturinn. Framleiðslan var ekki mjög mikil, fór aldrei árlega yfir 25000
tonn köfnunarefnis.
4. Kalksaltpétur.
Kalksaltpétnr er kalsíumnitrat Ca(NC)3)2. Hann er fram-
leiddur með því, að kalksteinn er leystur upp í saltpéturssýru,
myndast þá kalsíumnitrat í upplausninni. Hún er eimd og
saman við liana er blandað unr 5% af ammoníumnitrati. Þess-
ari blöndu er þeytt út frá háum turnum, storknar þá áburður-
inn í fallinu í lrvít korn. Það eru um 15.5% af köfnunarefni í
kalksaltpétri, og er 14.75% af því bundið sem saltpétursköfn-
unarefni, en 0.75% sem ammoníaksköfnunarefni.
Það eru tvær mismunandi aðferðir notaðar við framleiðslu
saltpéturssýrunnar, sem notuð er í kalksaltpéturinn. í Noregi
fæst vatnsefnið með rafaðgreiningu á vatni. Og köfnunarefnið
með kælingu og þjöppun og síðan eimingu á andrúmslofti.
Vatnsefnið og köfnunarefnið eru leidd saman í hlutföllun-
um 3 : 1 og er þeirri gasblöndu þrýst saman með 250 loftþyngd-
tim, 500 til 600° heitri. fafnframt er liún látin verða fyrir
áhrifum eflirs.
Köfnunarefnið og vatnsefnið sameinast og verða að ammoní-
aki NH3. Það er leitt ásamt súrefni gegnum platínunet, sem
haft er í stórum ofnum, og er hitinn í þeim 600 til 700°. Þá