Búfræðingurinn - 01.01.1946, Side 65

BÚFRÆÐINGURINN
63
3. Vel þroskað fræ er venjulega þyngra í sér en illa þroskið.
Fræstærðin er táknuð með 1000 fræþyngdinni, og er afar inis-
munandi fyrir liinar ýmsu plöntutegundir. Þessi eiginleiki
fræsins er einnig rannsakaðnr, og er mjög venjulegt að fræ, sem
þroskast við mjög lieit og suðlæg skilyrði sé léttara (minna) en
jrað, sem er norðar ræktað og við kaldari skilyrði. Stórt, vel
þroskað fræ sömu tegundar, er venjulega talið betra útsæði en
minna, þó að það grói jafn vel við rannsóknir.
4. Grómagn. Fyrsta skilyrði þess, að fræ sé nothæft útsæði, er
að það grói sem bezt. Við frærannsóknir er grótíma fræsins
skipt í 2 tímabil: í fyrsta lagi fræ, sem grær á Ys hins ákveðna
grótíma fræsins og svo það fræ, sem grær yfir allan grótímann.
IJað fræ, sem spírar fyrsta þriðjung grótímans, er nefndur gró-
hraði fræsins, en það, sem bætist við þangað til hinn ákveðni
grótími er liðinn, er talið minna verðmætt. Báðar tölur, gró-
hraði og viðbótarspírunin, er kallað grómagn fræsins. Not-
hæfni fræsins fer fyrst og fremst eftir því, hvað fljótt það spírar,
þ. e. að gróhraðinn sé sem mestur.
Fyrir smárategundir er venjulega rannsakað grómagnið,” en
svo eru alltaf fræ, sem ekki gróa innan hins ákveðna grótíma,
en eru óskemmd og lifandi. Þessi fræ eru tilgreind sérstaklega
á spírunarvottorðinu og nefnd hörð frœ. Yfirleitt er talið, að
hin hörðu fræ séu lítils virði við túnrækt, sem varir 1—2 ár,
en við varandi túnrækt geta þau oft komið að miklum notum,
því að það kemur fyrir, að sáðsléttur verða með smára eftir 2
eða 3 ár, þó að allt nýspírað smárafræ hafi dáið út.
Grómagn frævöru er venjulega gefið upp frá frærannsóknar-
stöðvum með einu sameiginlegu tákni, þar sem hreinleiki vör-
unnar, þ. e. % hrein fræ, er margfaldað með grómagni þess og
ueilt í útkomuna með 100. Fæst þá hreint gróhæft fræ vörunnar
1 %. En jafnhliða er gefið upp gróhraði og grómagn liins hreina
ftæs.
ó. Aríðandi er að vitað sé, hvað fræið er þurrt. Það má ekki
hafa í sér óeðlilega mikið vatn, því að þá geymir það verr gró-
uiagnið. Vatnsmagnið er þó ekki gefið upp á frævottorðum,
enda er sú frævara, sem hefir óeðlilega mikið vatn, ekki sölu-
hæf vara, því að hún grær aldrei vel.