Morgunn - 01.12.1981, Blaðsíða 57

GREINASYRPA „ÚR HEIMI VlSINDANNA“:
(2. þáttur)
ÞÓR JAKOBSSON:
HEIMSENDIR I NÁND
Heimsendir
„Sól tér sortna, sígur fold í mar, hverfa af himni heiðar
stjörnur“. Þannig hefst hin kunna lýsing Völuspár á heims-
endi. Við höfum lesið hana oft og talið þar skáldlega lýst
afdankaðri hugmynd, sem hrellt hefði fáfróða forfeður
okkar.
Okkur nútímamönnum hefur hins vegar verið kennt, að
ógn og hætta tortímingar stafaði einungis af veldi Rússa,
Kana og mannsins með ljáinn, sem fyrr eða siðar
brygði Ijánum á okkur, einu í senn. Við þykjumst gjör-
þekkja náttúruna, a.m.k. nóg til að hún muni ekki koma
okkur í opna skjöldu. Þrátt fyrir storma, jarðskjálfta og
mannskæð stríð yrði lífinu aldrei raskað að ráði og allt
mundi færast í samt horf óðar en varði, þótt út af bæri
um stund. Jörðin er traust og við erum hólpin: hugmyndin
um heimsendi er ýmist firra fáviskunnar eða skopleg kenn-
ing heittrúarmanna.
En nú bregður svo við, að vísindamenn eru ekki lengur
svo vissir í sinni sök. Ýmsar nýjar niðurstöður rannsókna
á sögu jarðarinnar og lífsins benda til þess að ferleg til-
ræði við lífið á jörðinni hafa verið gerð oftar en einu sinni
og engin ástæða að telja okkur óhult fyrir fleiri slíkum.
Banatilræðið hefst með jarðskjálftum, löndin ganga í