Morgunn - 01.12.1991, Qupperneq 50

Siðgæði í Búddhisma
MORGUNN
annað sem eigi að greina mann frá dýri og sem jafn-
framt eigi að hefja hann á einhvern stall yfir dýrunum.
Hefir oft farið lítið fyrir vísindamennskunni. Maður
getur t.d. lesið í vísindaritum að dýr gráti ekki. Lengi
vel var haldið í það að maðurinn hefði hlutfallslega
stærstan heila - þótt auðvitað væri ekki sýnt fram á að
slíkt gæfi neina yfirburði. Menn urðu skömmustulegir
þegar það fannst lítill apaköttur á Amason-svæðinu sem
hafði hlutfallslega stærri heila en tegundin maður. En
það er líka stigsmunur á því hvaða maður er drepinn
og undir hvaða kringumstæðum. Sú staða kemur
auðvitað upp að eins líf er annars dauði og verður að
meta eftir ástæðum. Vesturlandamenn reyna að halda
sér í „annað hvort eða" - rökfræði. En tilveran lýtur
engri slíkri þumalfingursreglu.
Það er fordæmt að deyða eða taka líf. Og það er
miklu víðtækara og erfiðara heiti en „þú skalt ekki
morð fremja". Menn fara í stríð - jafnvel fyrir málstað
„Guðs" - og það kallast ekki „morð". Hvað um dauða-
dóma og aftökur ? Það er ekki um skiptingu í „gott" og
„illt" sem réttlæti dráp. Það er ekki um það að ræða að
stimpla sumar lífverur „meindýr" og réttlæta þannig
útrýmingu þeirra. Það er hampað einhverju „kristnu
siðgæði", en maður verður sáralítið var við það í hverju
það er fólgið eða menn hafi yfirleitt nokkrar áhyggjur
af siðferðilegum vandamálum. Mér virðist að þeir
heimspekingar vestrænir sem lengst hafa staðið frá
kirkjunni hafi helst vélað um siðfræði.
Samkvæmt Biblíunni skapaði Guð náttúruna handa
manninum. Og Guð gerði manninn að herra sköpunar-
verksins - eins og það er orðað. Það þýðir að maðurinn
ber ekki ábyrgð gagnvart náttúrunni - hann gerir þetta
upp við „Guð" eftir á. Vestræn siðfræði hefir ekki náð
út fyrir mannheim - og það getur ekki kallast beysin
siðfræði. (Kirkjuþingin eða páfarnir týndu út úr Nýja-
testamentinu alla staði þar sem Kristur bannaði neyslu

48