Morgunblaðið - 10.03.2009, Blaðsíða 17

Fréttir 17ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. MARS 2009
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
STJÓRNVÖLD í Moskvu hafa leit-
að til Breta um sérfræðiaðstoð
vegna fjármálakreppunnar sem
verður æ alvarlegri í Rússlandi
eins og víðar í heiminum. Að sögn
The Guardian kom hópur banka-
manna hjá Credit Suisse-
bankanum til borgarinnar í liðinni
viku og vildu Rússar fá að vita
hvernig Bretar hefðu tekið á mál-
um Royal Bank of Scotland. Um-
ræddir bankasérfræðingar veittu
breskum stjórnvöldum ráðgjöf
vegna yfirvofandi hruns bankans
en ríkið á nú 70% hlut í honum.
Ólígarkar biðjast vægðar
Chris Weafer, sem vinnur hjá
rússneska fjármálafyrirtækinu
Úralsíb, fullyrðir að rússnesk
stjórnvöld hafi sett til hliðar 280
milljarða dollara sem nota eigi til
að efla innlenda banka.
Ólígarkarnir svonefndu, auðkýf-
ingar sem stórauðguðust á einka-
væðingunni í Rússlandi eftir hrun
Sovétríkjanna 1991, ramba nú
margir á barmi gjaldþrots vegna
skulda, að sögn The New York
Times. Þeir reka mörg af stærstu
fyrirtækjum landsins en margir
selja nú einkaþotur, snekkjur og
hallir til að afla fjár.
Sumir ólígarkanna hafa verið
varkárir og fjárfest mikið erlendis.
En fyrirtæki flestra í Rússlandi
hafa mörg átt í miklum erfiðleikum
frá því að fjármálakreppan hófst á
liðnu ári. Stjórnvöld komu þeim í
fyrstu til hjálpar með skamm-
tímalánum til að afstýra því að fyr-
irtækin kæmust í hendur útlend-
inga. Nú er aftur komið að
skuldadögum og útlit er fyrir að
fyrirtækin lendi í vanskilum, verði
jafnvel þjóðnýtt.
Nokkrir örvæntingarfullir ólíg-
arkar í málmgeiranum fóru á fund
Dímítrís Medvedevs forseta og
buðust til þess að sameina fyr-
irtækin í risa-samsteypu undir yf-
irstjórn ríkisins ef ríkið legði fram
fé til að greiða erlendar skuldir.
Búa sig undir bankakreppu
Rússneskir ólígarkar vilja fá ríkið til að hjálpa sér og stjórnvöld í Moskvu
kynna sér stefnu Breta í málefnum banka sem ríkið hefur stutt með fé
Reuters
Vandamál Forseti Rússlands, Dímítrí Medvedev, og Ígor Setsín aðstoð-
arforsætisráðherra ræðast við. Efnahagurinn gæti hafa verið á dagskrá.
FRÉTTASKÝRING
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
HÁLF öld er liðin í dag frá því að
þjóðin á Þaki heimsins, Tíbetar, hóf
örvæntingarfulla uppreisn gegn
Kínverjum sem lögðu landið undir
sig 1949-1950. Uppreisnin var kæfð í
blóði, þúsundum klaustra eytt og
reynt var að drekkja menningu Tíb-
eta með innflutningi milljóna Kín-
verja. Nokkrum dögum eftir upp-
reisnina flúði hinn ungi Dalai Lama,
andlegur leiðtogi 6-7 milljóna Tíb-
eta, með nokkur þúsund stuðnings-
mönnum yfir Himalajafjöllin til Ind-
lands og hefur síðan verið í útlegð.
Hu Jintao, forseti Kína, sagði í
gær að „sæmilegur stöðugleiki“ og
ró ríktu í Tíbet. „Við ættum að
byggja traustan múr til að verjast
aðskilnaðarsinnum, treysta einingu
ættjarðarinnar og þróa Tíbet frá
sæmilegum stöðugleika yfir í var-
anlegan stöðugleika.“
Stjórnvöld í Peking óttast greini-
lega mótmæli í dag „vegna þess að
búast má við spellvirkjum af hendi
Dalai-Lama-klíkunnar“ en Kínverj-
ar staðhæfa að leiðtoginn og útsend-
arar hans æsi stöðugt til ofbeldis.
Tugir eða hundruð manna, þ. á m.
nokkrir Kínverjar, létu lífið í óeirð-
um í Lhasa, höfuðborg Tíbets, og
víðar fyrir ári þegar minnst var upp-
reisnarinnar misheppnuðu.
Samtökin Alþjóðabarátta fyrir
Tíbet, ICT, sögðu í fréttatilkynningu
í gær að enn væri saknað um 1.200
tíbetskra búddamunka eftir átökin í
fyrra. Beitt hafi verið hrottalegum
pyntingum til að berja niður upp-
reisnina. Alls hafi nokkur hundruð
þúsund Tíbetar látið lífið af völdum
hernáms Kínverja síðan 1950.
Mikill viðbúnaður hersins
Herinn hefur mikinn viðbúnað við
þekkt Búddamusteri í Tíbet og
grannhéruðunum en einkum í
Lhasa, þar sem talið er að rúmur
helmingur íbúanna sé nú Kínverjar.
Sjónarvottar segja að víða hafi vopn-
aðir lögreglumenn komið sér fyrir á
húsaþökum, farsímaþjónusta hefur
verið heft og sama er að segja um
netsamband. Tveir bílar voru
sprengdir í Qinghai-héraði í gær eft-
ir átök lögreglu og fólks á staðnum
en þar býr mikið af Tíbetum. Enginn
mun þó hafa særst. Eru upptökin
sögð hafa verið þau að lögreglan
stöðvaði vörubíl með timburfarm
vegna öryggiseftirlits.
Erfitt er að fá traustar fréttir af
atburðum á svæðinu þar sem erlend-
ir fréttamenn fá aðeins takmarkaðan
aðgang og erlendir ferðamenn mega
ekki vera í Tíbet í marsmánuði.
Uppreisn og flótti 1959
 Kínverski herinn beitti mikilli grimmd gegn fátækum Tíbetum 1959
 Tíbetskum menningarverðmætum tortímt og áhersla á innflutning Kínverja
Reuters
Valdið Hermenn ganga fram hjá
munki í Lhasa, höfuðborg Tíbets.
STJÓRNVÖLD í Norður-Kóreu
hafa sett herinn í viðbragðsstöðu
vegna sameiginlegra heræfinga
Suður-Kóreumanna og Bandaríkja-
manna á næstu dögum. Æfingin sé
hættuleg ögrun.
Norður-Kóreumenn segja einnig
að ef reynt verði að skjóta niður
gervitungl sem þeir hyggjast senda
á loft muni þeir svara með stríði.
Um friðsamlega vísindatilraun sé
að ræða. En S-Kóreumenn og
Bandaríkjamenn telja að yfirvöld í
N-Kóreu ætli í reynd að gera til-
raunir með langdræg flugskeyti og
það sé aðeins yfirvarp að þeir und-
irbúi geimskot.
N-kóresk stjórnvöld sögðu fyrir
helgi að þau gætu ekki tryggt ör-
yggi farþegaflugs við austurströnd-
ina vegna stríðshættu. kjon@mbl.is
N-Kóreu-
menn
hvassyrtir
ÚTFLUTNINGUR Japana í janúar
var nær helmingi minni en á sama
tíma 2008 og viðskiptahallinn var
172,8 milljarðar jena eða um 1,8
milljarðar dollara. Er þetta í
fyrsta sinn í 13 ár sem halli verð-
ur á utanríkisviðskiptunum.
Hagkerfi Japana er næststærst í
heiminum á eftir því bandaríska.
Spurn eftir bílum og öðrum jap-
önskum vörum á alþjóðamörk-
uðum hefur minnkað mjög, ekki
síst í Bandaríkjunum. Toyota-
verksmiðjurnar gera ráð fyrir
rekstrartapi í fyrsta sinn í 70 ár.
kjon@mbl.is
Viðskipti Jap-
ana í mínus
GUNILLA Carls-
son, ráðherra
þróunaraðstoðar
í Svíþjóð, segir
að Svíar muni
hætta fjárstuðn-
ingi við sumar af
stofnunum Sam-
einuðu þjóðanna,
nema fallist verði
á kröfu þeirra
um aukin áhrif á það hvernig fénu
sé varið. Meðal stofnananna eru
Landbúnaðar- og matvælastofnun
SÞ, FAO, sem Carlsson segir afar
þunglamalega og óskilvirka.
kjon@mbl.is
Gagnrýna
stofnanir SÞ
Gunilla Carlsson
Hvað vilja Tíbetar?
Dalai Lama hefur á seinni árum slak-
að mjög á sjálfstæðiskröfum sínum.
Hann sættir sig nú við að Tíbetar fái
aðeins sjálfstjórn í eigin málum. En
Kínverjar fullyrða að söguleg gögn,
sem túlka má á ýmsa vegu, sanni yf-
irráðarétt þeirra í Tíbet.
Hve stórt er Tíbet?
Umdeilt er hvar mörkin milli Kína og
Tíbets séu. En auk þess að vera í
meirihluta í sjálfu Tíbet búa milljónir
Tíbeta í nálægum héruðum. Alls ná
þessi svæði yfir nærri fjórðung alls
landsvæðis Kínverska alþýðulýðveld-
isins.
S&S
INDVERSK skólabörn fagna vorinu af innlifun á
indversku Holi-hátíðinni sem einnig er nefnd Há-
tíð litanna. Hátíðin er vinsæll viðburður meðal
hindúa á Indlandi sem víðar og nýtur mikilla vin-
sælda meðal barna ekki síst vegna þess að gleðin
er höfð í hávegum auk þess sem daglegar sið-
venjur eru lagðar á hilluna. Þá er komu vorsins
m.a. fagnað með því að lituðu dufti og vatni er
hellt á náungann. jmv@mbl.is
AP
Vorinu fagnað með litum
STJÓRNARANDSTÆÐINGAR í
Afganistan efast um að hægt verði
að telja „hófsama“ liðsmenn talíbana
á að ganga til liðs við stjórn Hamids
Karzais forseta en Bandaríkjastjórn
styður slíkar hugmyndir. Karzai
hefur fagnað stefnubreytingu
Bandaríkjamanna en keppinautar
hans um völdin í Kabúl segja að
stjórn Karzais sé of veik og spillt til
að ná árangri í viðleitni af þessu tagi.
„Ég veit ekki um neina friðarsókn
sem hefur borið árangur þar sem
samningsstaða [stjórnvalda] var
veik eða þrátefli ríkti,“ segir Ashraf
Ghani, fyrrverandi fjármálaráð-
herra. Hann keppir um forsetaemb-
ættið við Karzai í ágúst.
Talíbanaleiðtoginn Qari Yusuf Ah-
madi sagði að ekki myndi takast að
kljúfa hreyfinguna, stefnubreyting
Bandaríkjamanna stafaði af því að
þeir væru orðnir „þreyttir og
áhyggjufullir“. kjon@mbl.is
Efasemdir
um styrk
Karzais